Πλούσιες οι εκδηλώσεις του Πάσχα στους Κυνοπιάστες

Πλούσιος ήταν κι εφέτος ο κύκλος των εκδηλώσεων περί την εορτή του Πάσχα στους Κυνοπιάστες, ξεκινώντας από την Ανάσταση του Λαζάρου.

Ας τα δούμε με χρονολογική σειρά:

• Το πρωί της παραμονής της γιορτής, τα παιδάκια του Νηπιαγωγείου Κυνοπιαστών, συνοδευόμενα από τις νηπιαγωγούς τους και αρκετούς γονείς, απέδωσαν με το δικό τους μοναδικό τρόπο, τα κάλαντα του Λαζάρου, στις γειτονιές του χωριού.
• Το απόγευμα του Σαββάτου το Λαζάρου, γυναίκες της Ενορίας και μέλη του Πολυφωνικού Χορού Κυνοπιαστών «Γειτονία», φτιάχνοντας τα βάγια στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας, απέδωσαν την τοπική εκδοχή του παλιού λαϊκοθρησκευτικού τραγουδιού «Καλό ‘ναι τ’ Άγιος ο Θεός» (βλέπε προηγούμενη ανάρτηση και σχετικά βίντεο).
• Την Κυριακή των Βαϊων, η Φιλαρμονική των Κυνοπιαστών, προετοιμάστηκε όπως κάθε χρόνο τέτοια μέρα, για τη συμμετοχή της στην μεγάλη λιτανεία του Ιερού Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνος, η οποία φέτος λόγω καιρού, ματαιώθηκε στο ξεκίνημά της. Η Φιλαρμονική έκανε ωστόσο την εντυπωσιακή και άψογη εμφάνισή της στους κεντρικούς δρόμους της πόλης παίζοντας εμβατήρια της ημέρας. 
  
• Το βράδυ, η ακολουθία του Νυμφίου, στην εκκλησία της Παναγίας, είχε έναν ξεχωριστό χαρακτήρα, καθώς χοροστάτησε ο Μητροπολίτης κ. Νεκτάριος και συμμετείχε η Παιδική Χορωδία της Ενορίας σε διεύθυνση Δήμητρας Καλογεροπούλου, απέδωσε ύμνους του Νυμφίου.
• Τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ, η Εκκλησιαστική Χορωδία της Ενορίας απέδωσε κατά το ύφος της κερκυραϊκής ψαλτικής, το Τροπάριο της Κασιανής.
• Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης έγινε το Μυστήριο του Ευχελαίου με μεγάλη συμμετοχή κόσμου και τμήματος μαθητών του Δημοτικού Σχολείου το οποίο συμμετέχει σε μια εργασία της δασκάλας του Ελένης Λώλη, για την ελιά και το λάδι.
• Την Μεγάλη Πέμπτη, πρωί και απόγευμα, έγιναν, μέσα σε συγκινητική και κατανυκτική ατμόσφαιρα, οι ακολουθίες της Σταύρωσης με τον εφημέριο π. Χρυσόστομο και τους ψάλτες Γρηγόρη Δραγανίγο και Δημήτρη Μεταλληνό αλλά και τη συνοδεία τους, να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για την απόδοση των ύμνων και τροπαρίων της ημέρας.

  

  Η Εκκλησιαστική Χορωδία της Ενορίας Κυνοπιαστών στον Επιτάφιο

• Την Μεγάλη Παρασκευή πραγματοποιήθηκαν οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών και της Αποκαθήλωσης ενώ το βράδυ εψάλλησαν τα εγκώμια και έγινε η περιφορά του Επιταφίου στον κεντρικό δρόμο του χωριού, με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής, της Εκκλησιαστικής Χορωδίας και τμήματος παιδιών με καλαθάκια γεμάτα λουλούδια. Ανάλογες τελετές έγιναν και στην Αγία Κυριακή της Χρυσίδας.
• Το μεγάλο Σάββατο νωρίς το πρωί, τελέστηκε για πρώτη φορά στην ενορία, Θεία Λειτουργία στην εκκλησία της Παναγίας και όπως πάντα στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, ενώ τα μεσάνυχτα έγινε με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου, η περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως, με το λάβαρο και τη σκόλα και τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής και της Εκκλησιαστικής Χορωδίας.
• 
• Στις 12 τα μεσάνυχτα, ο π. Χρυσόστομος διάβασε το Ευαγγέλιο της Ανάστασης και έψαλε το Χριστός Ανέστη, με την Φιλαρμονική να αποδίδει το πανηγυρικό κερκυραϊκό εμβατήριο του 1841, «Μη φοβείσθε Γραικοί» και πλήθος πυροτεχνημάτων να φωτίζουν τον ουρανό, κάτι για το οποίο φρόντισε όπως και την εξαιρετική καθαριότητα του χωριού, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Μενέλαος Αρβανιτάκης. Το Χριστός Ανέστη έψαλλε και η Εκκλησιαστική Χορωδίας κατά το ιδιαίτερο μέλος της κερκυραϊκής ψαλτικής.
• 

Η αλλαγή στη λειτουργία της Αναστάσεως

Η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία συνεχίστηκε αμέσως μετά, στην εκκλησία της Παναγίας, ύστερα από σχετική απόφαση του εφημερίου, την οποία ανακοίνωσε ο ίδιος τη Μεγάλη Παρασκευή, με ισχυρή θρησκευτική – εκκλησιαστική επιχειρηματολογία, που παραπέμπει όμως στην πράξη, σε όσα ισχύουν στην άλλη Ελλάδα.

Η επιλογή αυτή, ωστόσο, είχε σαν συνέπεια, το πρωί του Πάσχα η εκκλησία να είναι κλειστή και το κέντρο του χωριού «νεκρό», γεγονός που προκάλεσε και αυτή τη φορά (είχε ξαναγίνει πριν από χρόνια) πολλές αντιδράσεις μεταξύ των συγχωριανών οι οποίοι τόνιζαν την ανάγκη τήρησης του εθίμου που είναι κανόνας στην Κέρκυρα. Επικαλούνταν μάλιστα, την αντίστοιχη Πασχαλινή λειτουργία στον Μητροπολιτικό Ναό και σχεδόν σε όλες τις εκκλησίες της πόλης και της υπαίθρου, περιλαμβανομένης και της εκκλησίας της Αγίας Κυριακής Χρυσίδας, όπου κι εκεί είχε επιχειρηθεί ανεπιτυχώς, η καθιέρωση μεταμεσονύχτιας αναστάσιμης θείας λειτουργίας.

Επειδή το θέμα πήρε διαστάσεις έντονης διαμάχης, με ανεπίτρεπτα οξείς χαρακτηρισμούς γεγονός το οποίο σκιάζει το μήνυμα της Αγάπης που εκπέμπει η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης, είναι νομίζω, ανάγκη να το προσεγγίσουμε όλοι, χωρίς ακρότητες, με καλή διάθεση και χαμηλούς τόνους, για να βρεθεί σταθερή και μόνιμη λύση, μέσα από καλόπιστο διάλογο με όλους τους φορείς του χωριού, που μπορεί να έχουν λόγο στην υπόθεση. Η ιδέα συγχωριανών, για μια σύντομη τελετή με το Ευαγγέλιο της Αγάπης, στις 11 το πρωί της Λαμπρής, θα μπορούσε - ίσως - να είναι μια εναλλακτική συμβιβαστική λύση…

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για  μια τέτοια αλλαγή παμπάλαιων εθιμικών κανόνων, στη ζωή της εκκλησίας του χωριού μας και μάλιστα σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει συνολικά στο νησί μας, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υπόθεση απόφασης κανενός μεμονωμένου προσώπου, όσο κι αν είναι αυτό αγαπητό και φωτισμένο.

Το τελευταίο που χρειάζεται η μικρή κοινωνία του χωριού και μάλιστα στις σημερινές συνθήκες, είναι ο διχασμός γύρω από την τέλεση των θρησκευτικών μας γιορτών…

Και τη Νιά Δευτέρα

Τη Νιά Δευτέρα (Δευτέρα της Διακαινησίμου), η Θεία Λειτουργία έγινε στις εκκλησίες της Παναγίας και της Αγίας Κυριακής Χρυσίδας, των δύο αντίστοιχων ενοριών των Κυνοπιαστών, χωρίς την τέλεση της καθιερωμένης από αιώνων λιτανείας της Αναστάσεως.

Για την περίπτωση αυτή που συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις, έστω και λιγότερες από την προηγούμενη (της Πασχαλινής Θείας Λειτουργίας), τα πράγματα έχουν εντελώς διαφορετικές διαστάσεις. Και εξηγούμαι:

Πρόκειται ασφαλώς κι εδώ για κατάργηση εθίμου, κάτι που στενοχωρεί όλους όσους θέλουμε να διατηρηθούν στον τόπο μας τα έθιμα και οι παραδόσεις που παραλάβαμε από τους προγόνους μας. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, έχουμε πλήρη αλλαγή των δεδομένων που δημιούργησαν και κράτησαν επί μακρόν στη ζωή το έθιμο.

Οι Αναστάσιμες λιτανείες βγαίνουν παντού στην Κέρκυρα, από τις κεντρικές ενοριακές εκκλησίες σε ξωκλήσια στην ύπαιθρο, τα οποία λειτουργούνται μια - δυο φορές το χρόνο, κάτι το οποίο συνέβαινε και με την Αγία Κυριακή.

O παπα Αντώνης Πουλημένος, διαβάζει τη Νιά (νέα) Δευτέρα του 1961(;) το Ευαγγέλιο, δίπλα στις πηγές του ποταμιού της Χρυσίδας. Kαι οι άλλες δύο μαυρόασπρες φωτό του κειμένου, είναι από τη λιτανεία της Νιας Δευτέρας στην Αγ. Κυριακή, επίσης τη 10ετία του 1960, η πρώτη από την επιστροφή, στου Βρυώνη και η τελευταία, πάνω από την πέτρινη γέφυρα του ποταμιού.

Από τη 10ετία του 1970, όμως, τα πράγματα άρχισαν ν’ αλλάζουν. Κτίστηκαν μαζικά, σπίτια στην περιοχή, γεγονός που οδήγησε μερικά χρόνια αργότερα, κατά τα μέσα της 10ετίας του 1980, στη σύσταση ξεχωριστής και μάλιστα δυναμικής Ενορίας, με την εκκλησία να λειτουργείται τακτικά, κάθε Κυριακή και όχι μόνο. Εφέτος μάλιστα, τη Νιά Δευτέρα, μετά τη λειτουργία στην Αγία Κυριακή, έγινε και ο αγιασμός των υδάτων του ποταμιού της Χρυσίδας, με την ευχή για «ευφορία των καρπών της γης». Της εύφορης και παραγωγικής γης της Χρυσίδας, που έθρεψε γενεές γενεών, αρδευόμενη από τα νερά των πλούσιων τοπικών πηγών της.

Με τα δεδομένα αυτά, η λιτανεία της Νιάς Δευτέρας, από τους Κυνοπιάστες στη Χρυσίδα (απόσταση 4 χλμ.), παρουσίαζε σημάδια «κόπωσης» και ο κόσμος που ακολουθούσε, μειωνόταν συνεχώς. Οι δρόμοι όπου εκινείτο η λιτανεία, έγιναν μεγάλης και πυκνής κυκλοφορίας αυτοκινήτων. Σταδιακά οι περισσότεροι Κυνοπιαστινοί, είτε πήγαιναν εκεί με αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες, είτε εγκατέλειπαν πλήρως, με διάφορες αιτιάσεις, το έθιμο.

Η απογοητευτική εικόνα «διασκορπισμένης διαδήλωσης» που έπαιρνε η λιτανεία, κυρίως κατά την επιστροφή, προϊδέαζε για το επερχόμενο τέλος της.

Έτσι έχοντας τα πράγματα, ξεχνάμε οριστικά τη λιτανεία στην Αγία Κυριακή; Την αντικαθιστούμε με κάποιαν άλλη λιτανεία προς εκκλησία με κοντινή διαδρομή (π.χ. Αγία Παρασκευή ή Άγιοι Σαράντα); Ή απλά περιοριζόμαστε στη γραφική και κοντινή λιτανεία της Κυριακής του Θωμά, στο ξωκλήσι της Παναγίας του Χανά;

Είναι νομίζω ένα ακόμη θέμα που απαιτεί ώριμη συζήτηση και συνεννόηση.

Γιατί, είναι μεν γενναίο να παίρνει κανείς προσωπικά την ευθύνη για δύσκολες αποφάσεις, αλλά οι αποφάσεις πρέπει να νομιμοποιούνται και στη συνείδηση των αποδεκτών τους - εν προκειμένω των ενοριτών - ως προϊόν μιας συλλογικής διαδικασίας, που εξέτασε και συζήτησε διεξοδικά όλες τις παραμέτρους των ευαίσθητων αυτών υποθέσεων.

                        Στέφανος Πουλημένος

Γιατί μετακινείται η ημερομηνία του Πάσχα

Πέρσι, το Πάσχα των Ορθοδόξων και των Καθολικών συνέπεσε την ίδια ημερομηνία, στις 20 Απριλίου. Γιατί όμως η ημερομηνία του Πάσχα μετακινείται και ποια είναι ιστορικά η σχέση ανάμεσα στους αστρονομικούς υπολογισμούς και στον καθορισμό της ημερομηνίας του από τις χριστιανικές εκκλησίες στην Ανατολή και στη Δύση;

Οι Εβραίοι, με βάση το σεληνιακό ημερολόγιο που χρησιμοποιούσαν και το οποίο βασιζόταν στον κύκλο της Σελήνης, τον λεγόμενο «συνοδικό μήνα», γιόρταζαν το Πάσχα -από την εβραϊκή λέξη «πεσάχ» που σημαίνει «διέλευση» (της Ερυθράς Θάλασσας)- την 14η του μήνα Νισάν, η οποία ήταν η μέρα της πρώτης εαρινής πανσελήνου, που γίνεται κατά την εαρινή ισημερία ή αμέσως μετά από αυτήν.
Η εαρινή ισημερία συνδέθηκε με τον εορτασμό του Χριστιανικού «καινού» (νέου) Πάσχα, από τα πρώτα κιόλας χρόνια μετά την Ανάσταση του Χριστού, σε ανάμνηση της «διάβασής Του από τον θάνατο στη ζωή». Αυτό συνέβη, επειδή ο Χριστός αναστήθηκε την πρώτη μέρα μετά το Εβραϊκό Πάσχα, που έπεφτε εκείνο το χρόνο ημέρα Σάββατο (το οποίο άρχιζε τότε -όπως και οι υπόλοιπες μέρες- στις 6 το απόγευμα της Παρασκευής).
Κατά τους πρώτους τρεις αιώνες της Χριστιανοσύνης, οι διάφορες τοπικές εκκλησίες γιόρταζαν το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες. Οι ιουδαΐζουσες εκκλησίες (κυρίως της Μικράς Ασίας) το γιόρταζαν κατά την ημέρα του θανάτου του Χριστού την 15η του εβραϊκού μήνα Νισάν (σε όποια ημέρα της εβδομάδας έπεφτε), ενώ άλλες εκκλησίες (κυρίως οι εθνικές) κατά την πρώτη Κυριακή -ως αναστάσιμη μέρα- μετά τη πρώτη εαρινή πανσέληνο.
Εξαιτίας των διαφορών και διαφωνιών αυτών, η Α' Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια, που συνεκλήθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 325 μ.Χ., αποφάσισε ότι το Πάσχα θα πρέπει να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή, μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης και αν η πανσέληνος συμβεί Κυριακή, τότε να εορτάζεται την αμέσως επόμενη Κυριακή.
Κατ' αυτό τον τρόπο, το χριστιανικό Πάσχα δεν θα συνέπιπτε ποτέ με το εβραϊκό, ενώ ο εορτασμός του χριστιανικού Πάσχα συνδέθηκε επίσημα με ένα αστρονομικό φαινόμενο, την εαρινή ισημερία και την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης (τη λεγόμενη και «Πασχαλινή πανσέληνο»).
Η Α' Οικουμενική Σύνοδος ανέθεσε στον εκάστοτε Πατριάρχη Αλεξανδρείας να γνωστοποιεί κάθε χρόνο στις άλλες εκκλησίες την ημέρα του Πάσχα, αφού προηγουμένως είχε υπολογιστεί -με τη βοήθεια των έγκριτων αστρονόμων της Αλεξάνδρειας - η ημερομηνία της πρώτης εαρινής πανσελήνου. Συνεπώς, για να υπολογιστεί η ημερομηνία του Πάσχα ενός έτους, αρκούσε να είναι γνωστή η ημερομηνία της πρώτης εαρινής πανσελήνου και, στη συνέχεια, να βρεθεί η πρώτη Κυριακή μετά από αυτή την πανσέληνο.
Το ημερολόγιο που ίσχυε την εποχή της Α' Οικουμενικής Συνόδου, ήταν το Ιουλιανό που είχε θεσπίσει ο Ιούλιος Καίσαρας το 45 π.Χ., με τη βοήθεια του Έλληνα αλεξανδρινού αστρονόμου Σωσιγένη. Ο τελευταίος, με βάση τους υπολογισμούς του «πατέρα» της αστρονομίας 'Ιππαρχου (που πριν έναν αιώνα με θαυμαστή ακρίβεια είχε υπολογίσει ότι το ηλιακό έτος έχει διάρκεια 365,242 ημερών), θέσπισε ένα ημερολόγιο, του οποίου τα έτη είχαν 365 ημέρες, ενώ σε κάθε τέταρτο έτος (το δίσεκτο) πρόσθετε μία ακόμη μέρα.

Τελευταίο κοινό Πάσχα το έτος 2698

Οι Καθολικοί (και οι Προτεστάντες) γιορτάζουν το Πάσχα σύμφωνα με τον κανόνα της Α' Οικουμενικής Συνόδου, αλλά η εαρινή ισημερία και η εαρινή πανσέληνος υπολογίζονται με βάση το νέο Γρηγοριανό Ημερολόγιο (έχοντας λάβει υπόψη και το Μετώνειο σφάλμα, που λέγεται και «εκκλησιαστική πρόπτωση»). Έτσι η Γρηγοριανή πανσέληνος -αντίθετα με την Ιουλιανή- είναι πολύ πιο κοντά στην αστρονομική (συχνά συμπίπτει ή απέχει μόνο μια μέρα).
Τα όρια του καθολικού Πάσχα είναι από τις 22 Μαρτίου (το νωρίτερο) έως τις 25 Απριλίου (το αργότερο), δηλαδή οι Καθολικοί δεν έχουν ποτέ Πάσχα τον Μάιο και οι Ορθόδοξοι ποτέ Πάσχα τον Μάρτιο. Έτσι, φέτος, το Πάσχα των Καθολικών γιορτάστηκε στις 5 Απριλίου, ενώ των Ορθοδόξων στις 12 Απριλίου.
Από κοινού εορτάζεται το Πάσχα για Ορθόδοξους και Καθολικούς, όταν τόσο η Γρηγοριανή, όσο και η Ιουλιανή-Μετώνεια πασχαλινή πανσέληνος πέσουν από την Κυριακή μέχρι το Σάββατο της ίδιας εβδομάδας (αρκεί να είναι μετά τις 3 Απριλίου και οι δύο πανσέληνοι), οπότε την αμέσως επόμενη Κυριακή είναι το κοινό Πάσχα.
Αυτό ακριβώς συνέβη το 2014, καθώς πέρσι η Γρηγοριανή πασχαλινή πανσέληνος έπεσε στις 14 Απριλίου και η Ιουλιανή - Μετώνεια στις 18 Απριλίου, ενώ η πραγματική αστρονομική πανσέληνος ήταν στις 15 Απριλίου. Κοινός θα είναι ο εορτασμός και τα έτη 2017 (στις 16 Απριλίου), 2025 (20 Απριλίου), 2028, 2031, 2034, 2037, 2038, 2041 κ.α.
Συνολικά, κατά τον 21ο αιώνα το Πάσχα θα είναι κοινό 31 έτη, ενώ κάθε επόμενο αιώνα αυτό θα συμβαίνει όλο και πιο σπάνια (22 φορές τον 22ο αιώνα, 19 φορές τον 23ο, 18 τον 24ο, δέκα τον 25ο, έξι τον 26ο). Το τελευταίο κοινό Πάσχα υπολογίζεται ότι θα συμβεί το έτος 2698, καθώς μετά το 2700 -λόγω συσσώρευσης του Μετώνειου σφάλματος- δεν θα μπορούν να πέσουν ποτέ την ίδια εβδομάδα η Ιουλιανή και η Γρηγοριανή πανσέληνος.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η διαφορά στον εορτασμό του Πάσχα ανάμεσα στις ανατολικές και τις δυτικές εκκλησίες, δεν αφορά δογματικά θέματα της Χριστιανικής εκκλησιαστικής λατρείας ή θρησκείας, αλλά ένα αστρονομικό-μαθηματικό πρόβλημα.