Αίτηση αδείας για το πανηγύρι της γιορτής της Αγίας Κυριακής στη Χρυσίδα, το 1820!

«ΦΩΣ» ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΣΤΟΥ ΤΩΝ ΚΥΝΟΠΙΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ «ΕΚΛΑΜΠΡΟΤΑΤΗ ΠΟΛΙΤΖΙΑ» ΤΗΣ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΠΡΙΝ ΑΚΡΙΒΩΣ 200 ΧΡΟΝΙΑ

Το πανηγύρι της Αγίας Κυριακής στη Χρυσίδα, είναι γνωστό στην εποχή μας από τότε που έγινε χωριστή (δεύτερη) ενορία των Κυνοπιαστών, το 1985. Ένα, ωστόσο, έγγραφο των Αρχείων Ν. Κερκύρας, που πρόσφατα έθεσε στη διάθεσή μας ο ερευνητής Γιώργος Πουλής, αποκαλύπτει ότι το πανηγύρι αυτό είναι πολύ παλαιότερο απ’ όσο μπορούσαμε να φανταστούμε.

Συγκεκριμένα, το αρχειακό έγγραφο παρουσιάζει μία επιστολή του προεστού (προέδρου θα λέγαμε σήμερα) των Κυνοπιαστών, Σπυρίδωνος Πουλημένου, προς την πανίσχυρη «εκλαμπροτάτη πολιτζία», την αστυνομία της πρώτης περιόδου της αγγλοκρατίας, με ημερομηνία 6 Ιουλίου 1820!

Στην επιστολή του που συντάσσεται κατά την τυπολογία της εποχής και με όρους απόλυτης υποταγής, ο προεστός ζητά άδεια για το διήμερο πανηγύρι (τετράδι και πεύτι!) της γιορτής και ένοπλη δύναμη πολιτοφυλακής για την τήρηση της τάξης σ’ αυτό.

Σημειώνεται ότι στα πανηγύρια όπου γινόταν μεγάλη συνάθροιση κοινού και εκτός ελέγχου διασκέδαση (με άφθονη οινοποσία) ήταν συχνές οι παρεξηγήσεις και τα επεισόδια που μπορούσαν να φτάσουν σε ακραίες καταστάσεις, οπότε, οι δυνάμεις της πολιτοφυλακής λειτουργούσαν αποτρεπτικά ή κατασταλτικά.

Η επιστολή αποδελτιωμένη κατά γράμμα (με τη δική της ορθογραφία), καθώς το σχολείο των Κυνοπιαστών ιδρύεται έξι χρόνια μετά (το 1826), έχει ως εξής:

Εκλαμπροτάτοι πουλιτζία δουλικός την προσκινό

Με την παρούσαν μου σας δύνο είδεισην ότι δια την άβριον επτά του τρέχοντος γίναιται πανηγίρι της αγίας κιριακής εις την κρισίδα όμως να στίλεται την άδιαν δια να γενή το αυτό πανηγίρι εάν είναι με τον ορισμόν σας.

Ομίος γράπσται και του πενήνταρχου να ασκόσι τα άρματα δια πεφίλαξιν του αυτού πανηγιριού και δια ταις διό ημέραις τετράδη και πεύτι.

Παρακαλό σας να με συνχορέσεται όπου δεν ημπορό να έλθο σοματικός επιδότης και με πονή το ποδάρι από ροδοπύλια και είμε εις το σαρόκο εις το σπιτζεριό του Ι. Μπίτζι και με γιατρέβη.

Ταύτα και σας προσκινό

1820 ιουλίου 6/18

Ο υποκλυνέστατος δούλος της

Σπυρίδων Πουλημένος

Προεστός του χορίου Κυνοπιάστες

Πηγή: ΓΑΚ – ΑΝΚ, Αρχείο Εκτελεστικής Αστυνομίας, φάκελος 861

Ο φετινός εορτασμός

Ως μία από τις πιο σημαντικές γιορτές του Ιουλίου στην περιοχή μας, γιορτάζεται κι εφέτος το διήμερο 6 και 7 του μήνα, η μνήμη της Αγίας Κυριακής, στην ομώνυμη εκκλησία του οικισμού Χρυσίδας της Δημοτικής Κοινότητας Κυνοπιαστών.

Την παραμονή της γιορτής θα ψαλεί ο πανηγυρικός Εσπερινός χοροστατούντος του σεβ. Μητροπολίτη Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριου,

Ανήμερα της γιορτής, θα τελεστεί πανηγυρική μετ’ αρτοκλασίας, Θεία Λειτουργία, χοροστατούντος του Κερκυραίου σεβ. Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος, Τιμόθεου Άνθη.

Παραμονή και ανήμερα της γιορτής, θα γίνει και το καθιερωμένο μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι, με τη συμμετοχή πλήθους κατοίκων της ευρύτερης περοχής.

Το ιστορικό της εκκλησίας

Η Αγ. Κυριακή Χρυσίδας και το ποτάμι, σε πίνακα Άγγλου ζωγράφου, το 1840

O σημερινός ενοριακός ναός της Αγίας Κυριακής στον οικισμό της Χρυσίδας του Δημοτικού Διαμερίσματος Κυνοπιαστών της Δ.Ε. Αχιλλείων Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας, ήταν πριν τρεις δεκαετίες ένα ταπεινό ξωκλήσι της ενορίας της Υ.Θ. Ελεούσας Κυνοπιαστών. Ξωκλήσι που διατηρούσε τα βασικά χαρακτηριστικά του από τότε που κατασκευάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Ιδιαίτερο ωστόσο, ενδιαφέρον έχει το ιστορικό της ίδρυσης της εκκλησίας της Αγ. Κυριακής Κρησίδας ή Χρυσίδας, για το οποίο έχουμε συλλέξει τα εξής στοιχεία:

Ιδρύθηκε ως συναδελφικός ναός με άδεια θεμελίωσης που έλαβαν οι κτήτορές του τόσο από τον Γενικό Προβλεπτή της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγ. Μάρκου (Βενετίας) στην Κέρκυρα αλλά και του Μεγάλου Πρωτόπαπα της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1785.

Επί θεμελίω βαλλείν λίθον και οικοδομήσαι Ναόν, ον ητήσαντο...

Με την ευκαιρία της γιορτής, ο εφημέριος της τοπικής ενορίας π. Ευάγγελος Κούτρας, είχε ανακοινώσει προ τριετίας στους ενορίτες, ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για την ανέγερση της Εκκλησίας της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Νικοδήμου, στα 1785, με την άδεια του Μεγάλου Πρωτόπαπα Δημητρίου Πετρετίνου (φωτο) και την έγκριση της Ενετικής διοίκησης του νησιού και προσωπικά του Υψηλοτάτου Νικολάου Έριτζου, Βαϊλου Ιππέως.

Στα στοιχεία που προέρχονται από έρευνα που διενήργησε στα Γενικά Αρχεία Κέρκυρας, ο ερευνητής Κώστας Γραμμένος, περιλαμβάνονται εκτός από την άδεια του Μεγάλου Πρωτόπαπα για τη θεμελίωση της εκκλησίας. Στην άδεια αυτή γίνεται λόγος για το σχετικό αίτημα των ιερέων και πολλών κατοίκων των Κυνοπιαστών, γίνεται αυτοψία από τον ίδιο τον Μεγάλο Πρωτόπαπα "επί τόπον λεγόμενον Χρυσίδα, περιοχή του άνωθεν χωρίου" και καταλήγει:  "Περέχομεν άδειαν τοις αυτοίς, με την τάξιν του ευχολογίου, επί θεμελίω… βαλλείν λίθον και οικοδομήσαι Ναόν, ον και ητήσαντο, επ’ ονόματι του Αγίου Νικοδήμου και Αγίας Κυριακής… εις σωτηρίαν των τε κτητόρων και πάντων των ορθοδόξων».
Ο εφημέριος είχε τότε ανακοινώσει ακόμη και το πρακτικό εκλογής δύο επιτρόπων (Κουμεσίων Κυβερνητών) της εκκλησίας της Οσιομάρτυρος Αγίας Κυριακής, από τη σύναξη της Αδελφότητας των Κυνοπιαστινών, μπροστά στην εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας των Κυνοπιαστών, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1788.

Ο νέος ναός οικοδομήθηκε, όπως αποκαλύπτει άλλο αρχειακό έγγραφο πάνω στα ερείπια παλαιότερης εκκλησίας και αφιερώθηκε όχι μόνο στην Αγ. Κυριακή αλλά και στον ΄Αγιο Νικόδημο και κτήτορές του ήταν 70 περ. αγρότες των Κυνοπιαστών, οι οποίοι για 6 - 7 μήνες το χρόνο, ζούσαν σε καλύβες (κατοικιές) στη Χρυσίδα, κοντά στα χωράφια που καλλιεργούσαν. Τον τόπο για την οικοδόμηση της εκκλησίας και των πλαϊνών βοηθητικών οικημάτων διέθεσε η οικογένεια των Πενηνταρχαίων (Σπύρου και Ευσταθίου και Χριστόδουλου Πουλημένου), που είχε και έχουν σε μεγάλο βαθμό οι απόγονοί τους, στην ιδιοκτησία τους την ευρύτερη περιοχή.

Τον Ευστάθιο Πουλημένο - Πενήνταρχο του (ποτέ) Σπύρου, τον βρίσκουμε δωρητή στην εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας των Κυνοπιαστών το 1820 και κυβερνήτη (επίτροπο) της Αγ. Κυριακής το 1850.

                            

Η αγιογράφηση

Ο ναός αγιογραφήθηκε κατ' αρχήν στη δεκαετία του 1790 και αργότερα, το 1856. Για τη δεύτερη αυτή αγιογράφηση και άλλα διορθώματα των εικόνων στα Αρχεία Ν. Κερκύρας (Αρχείο Θρησκείας, Φ. 224, υπ. 9) βρέθηκε σχετικό έγγραφο που αναφέρει:

1856 Ιουλίου 9 Ε.Π.Ι Εξαικαθαρίζω εγώ ο κάτοθεν ήπογεγραμένος δη έλαβα/ τους Κυρίους Επιτρόπους τής Εκκλισίας της Άγιας/ Κυρηακής εις την περιοχήν Κρυσίδας δια ήκοδομές/ όπου έκαμαν εις την αυτήν Εκκλησίαν ήγουν ήκονογρα/ψίαις καί άλα διορθόματα τάλαρα βενέτικα οκτώ/8.

Τους απαφήνεται το παρόν εις ένδιξην αληθίας/ και ηποσημιούμαι/Ίερεύς Δημήτριος Καλικιόπουλος. (η ορθογραφία είναι του πρωτοτύπου)

Ξωκλήσι 200 χρόνια και ενοριακός ναός 35 χρόνια

Για 200 περίπου χρόνια από τη θεμελίωσή της, η εκκλησία της Αγ. Κυριακής της Χρυσίδας ήταν ο τόπος προσευχής των αγροτών της περιοχής και των περαστικών και λειτουργούσε δύο φορές το χρόνο. Την μία για τη γιορτή της στις 7 Ιουλίου και την άλλη, τη Δεύτερη μέρα του Πάσχα, οπότε η λιτανεία από την «μητρική» εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας Κυνοπιαστών, 4 χλμ. μακριά, κατέληγε εκεί για να μεταφέρει το μήνυμα της Ανάστασης στους ανθρώπους και τη φύση.

Στα 1985, ο οικισμός της Χρυσίδας και η ευρύτερη περιοχή προς το Πέραμα και του Βρυώνη είχε συγκεντρώσει μεγάλο μόνιμο πληθυσμό κατοίκων και ο μακαριστός μητροπολίτης Κερκύρας Τιμόθεος, ίδρυσε χωριστή ενορία. Δυό χρόνια αργότερα αναλαμβάνει εφημέριος ο π. Ευάγγελος Κούτρας, που με το έργο του και την πρόθυμη συμμετοχή των συνεργατών του, επιτρόπων και άλλων εθελοντών, μετατρέπει το ταπεινό ξωκλήσι σε μια ζωντανή ενορία, με πλούσιο κοινωνικό και όχι μόνο, έργο. Η εκκλησία της Αγ. Κυριακής, ως ενοριακός ναός επεκτάθηκε στα βόρεια και ανατολικά της και αγιογραφήθηκε για τρίτη φορά. 
Τα τελευταία χρόνια, το πανηγύρι της Αγ. Κυριακής είναι από τα μεγαλύτερα της Κέρκυρας, καθώς αναπτύσσεται στη νέα πλατεία της Χρυσίδας, πλάι στην εκκλησία, ακριβώς μετά το ομώνυμο ποταμάκι.