Σκέψεις με ερέθισμα τα απογραφικά στοιχεία του 2021 - Η περίπτωση των Σιναράδων

Η δημοσίευση των επίσημων τελικών αποτελεσμάτων της απογραφής μόνιμου πληθυσμού από την ΕΛΣΤΑΤ, αποκάλυψε μια πικρή πραγματικότητα για το χωριό της καταγωγής και μόνιμης κατοικίας μου, τους Σιναράδες, που συνοψίζεται στην διαπίστωση της δραματικής πληθυσμιακής του συρρίκνωσης.

Από τα στοιχεία παλαιότερων απογραφών προκύπτει ανάγλυφα πως οι Σιναράδες, ένα από τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά χωριά της Κέρκυρας και για αιώνες το μεγαλύτερο στην περιοχή μέσης Κέρκυρας, μετατρέπεται ταχύτατα, σε ένα χωριό πολύ μικρότερο. Σήμερα είναι το τρίτο σε μέγεθος στην Δημοτική Ενότητα Παρελίων, μετά τον Άγιο Ιωάννη και την Άφρα και το έκτο, αν δούμε την ευρύτερη περιοχή, περιλαμβάνοντας και την Δ.Ε. Αχιλλείων.

Εντυπωσιακή είναι η μείωση πληθυσμού κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες και ειδικότερα:

• Από το 2001 στο 2011 είχε μείωση πληθυσμού 24,46%.
• Από το 2011 στο 2021 κατέγραψε μείωση πληθυσμού 21,52%

Η μείωση στην εικοσαετία 2001 – 2021 ανέρχεται στο 40,72%. Ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε κατά 496 κατοίκους!

Η αύξηση που καταγράφεται το 2001 σε σχέση με το 1991 (βλέπε επισυναπτόμενο πίνακα) είναι αποτέλεσμα των αλλοδαπών (μεταναστών κλπ.) που ήρθαν αυτή τη δεκαετία και εγκαταστάθηκαν στο χωριό, όπως σε ολόκληρο το νησί.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενορίας των Σιναράδων, ο συνολικός αριθμός των κηδειών από το 2010 μέχρι και το 2021 ανέρχονται στις 239, ενώ για γεννήσεις δεν χρειάζεται να μιλήσουμε. Είναι μετρημένες στα δάχτυλα.

Χαρακτηριστικό του φαινομένου της υπογεννητικότητας είναι  το γεγονός ότι σήμερα το 1/3 του μαθητικού δυναμικού του δημοτικού σχολείου Σιναράδων είναι παιδιά Ρομά που μεταφέρονται από άλλη περιοχή. Ο οικισμός τους στο Λιβάδι Ρόπα, αποτελεί την πιο ζωντανή περιοχή ανθρώπων της Κέρκυρας.

Με μια πρώτη ματιά στα απογραφικά στοιχεία της Κέρκυρας κατά την τελευταία εικοσαετία, παρατηρεί ο καθένας ανάλογη δημογραφική πορεία για πολλά παλιά, ιστορικά χωριά.

Την ίδια περίοδο παρατηρείται μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη – ενώ ταυτόχρονα έχουμε συρρίκνωση του συνολικού πληθυσμού του νησιού - κυρίως σε περιαστικές περιοχές. Κανάλια, Αλεπού, Κυνοπιάστες, Βιρός, Άγ. Ιωάννης είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Η γιγάντωση αυτών των περιοχών - είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για τον παλιό οικιστικό ιστό – γίνεται κατά κανόνα, χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό και έργα υποδομών.

Μετακίνηση πληθυσμών σε συνδυασμό με εγκατάσταση νέων κατοίκων έχουμε και σε παραθαλάσσιες τουριστικές περιοχές ώστε αυτές να έχουν γίνει σημαντικοί οικισμοί. Παράδειγμα τέτοιο που αφορά την περιοχή Σιναράδων είναι ο Άγιος Γόρδιος και σε μικρότερο βαθμό ο Κοντογιαλός.

Η Αχαράβη αποτελεί το μεγαλύτερο παράδειγμα αυτών των αλλαγών στο νησί μας τα τελευταία 40 χρόνια. Το ιστορικό κεφαλοχώρι της Επίσκεψης έχει να μας πει πολλά…

Μια ενδελεχής μελέτη όλων των πτυχών του δημογραφικού και των οικιστικών αλλαγών τα τελευταία 30 χρόνια εκτιμώ ότι είναι επιβεβλημένη.

Δεν είναι μόνο το προφανές οξύτατο πρόβλημα υπογεννητικότητας που είναι βασική παράμετρος του ευρύτερου δημογραφικού προβλήματος. Είναι το σύνολο των αλλαγών που συνέβησαν χωρίς καμιά παρέμβαση, χωρίς σχεδιασμό από την πολιτεία, τόσο σε κεντρικό όσο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.

Μια σειρά προβλήματα της καθημερινότητας μας όπως δρόμοι, χώροι στάθμευσης, αποχετευτικά, συστήματα ύδρευσης, σχεδιασμού και αντιμετώπισης των προβλημάτων της σχολικής στέγης, παιδικές χαρές, δημόσιοι κοινόχρηστοί χώροι και πολλά άλλα είναι απότοκα αυτών τω αλλαγών.

Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την δραματική δημογραφική πορεία μας;

Μπορούμε να καταστήσουμε ξανά κατοικήσιμα τα χωριά μας με όρους του σήμερα;

Μπορούμε να παρέμβουμε σήμερα για όσα έπρεπε χθες και δεν το κάναμε;

Τα στοιχεία της απογραφής του 2021 κρούουν για τα καλά τον κώδωνα του κινδύνου και είναι τώρα ανάγκη τα θέματα αυτά να γίνουν αντικείμενο ουσιαστικού διαλόγου και δραστικών αποφάσεων.

 

Φώντας Αλαμάνος

Πρόεδρος Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Κέρκυρας

Στην Αναγνωστική το αρχείο του Κερκυραίου ιστορικού Γρηγόρη Δαφνή (1909-1977)

 

To αρχείο του Κερκυραίου δημοσιογράφου και συγγραφέα Γρηγόρη Δαφνή (1909-1977) δώρισε στην Αναγνωστική Εταιρία η κόρη του, κυρία Ρέα Δαφνή.

Η Διοικητική Επιτροπή της Αναγνωστικής Εταιρίας, με ιδιαίτερη χαρά, παρέλαβε την εξαιρετικά αξιόλογη δωρεά του προσωπικού αρχείου του αείμνηστου Γρηγόρη Δαφνή, το οποίο απέστειλε η κόρη του, κυρία Ρέα Δαφνή από την Αθήνα.

Το πλουσιότατο αρχειακό υλικό  περιλαμβάνει εξαιρετικά ενδιαφέροντα έγγραφα και έντυπα πολιτικού, διπλωματικού νομικού, οικονομικού, δημοσιογραφικού και ιστορικού περιεχομένου, φωτογραφίες, χειρόγραφες σημειώσεις, αλληλογραφία από την περίοδο του Μεσοπολέμου, τα χρόνια της Κατοχής, της απελευθέρωσης, μέχρι και τη δεκαετία του 1970, καθώς και ορισμένα βιβλία.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον –μεταξύ άλλων- έχουν τα εμπιστευτικά και απόρρητα διπλωματικά έγγραφα των ετών 1944-45, διάστημα κατά το οποίο ο Γρηγόρης Δαφνής συμμετείχε στις πολιτικές εξελίξεις της πατρίδας μας.

Επίσης, το Αρχείο περιέχει πλήθος τεκμηρίων και σημειώσεων που χρησιμοποίησε ο ίδιος για τη συγγραφή των βιβλίων του.

Ήδη έχει πραγματοποιηθεί μια πρώτη καταγραφή των εξήντα τριών (63) φακέλων από την Αρχειονόμο - Βιβλιοθηκονόμο της Αναγνωστικής Εταιρίας κυρία Τάνια Κόντη και βρίσκεται σε εξέλιξη λεπτομερέστερη καταλογογράφηση, με την πολύτιμη αρωγή της κυρίας Ηούς Μπούα.

Από τα παραπάνω αρχειακά κατάλοιπα αναδεικνύεται η πολύπλευρη προσωπικότητα του Γρηγόρη Δαφνή, ο οποίος είχε ευρεία καλλιέργεια, ιδιαίτερο κύρος και υπηρέτησε από διάφορες υπεύθυνες θέσεις τη χώρα μας.

Η Δ.Ε. της Αναγνωστικής εξέφρασε τις θερμότατες ευχαριστίες στην κυρία Ρέα Δαφνή, η οποία ήδη έχει ανακηρυχθεί δωρήτρια της Εταιρίας μας.

Όταν ολοκληρωθεί η καταλογογράφηση του Αρχείου Γρηγόρη Δαφνή, θα είναι προσβάσιμο στους ερευνητές.

Σύντομα βιογραφικά στοιχεία του Γρηγόρη Δαφνή

Ο Γρηγόρης Δαφνής γεννήθηκε στους Κυνοπιάστες της Κέρκυρας το 1909. Ήταν γιος του δικηγόρου Ευγένιου Δαφνή και της δασκάλας Μαρίας Δαφνή και αδελφός του δημοσιογράφου και Προέδρου της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών Κώστα Δαφνή.

Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και τα χρόνια πριν το Β ́ Π. Πόλεμο δικηγόρησε στην Κέρκυρα.

Κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Κατοχής φυλακίστηκε για την αντιστασιακή του δράση και κατόπιν εξορίστηκε στην Ιταλία.

Απελευθερώθηκε από τους συμμάχους και κατέφυγε στην Αίγυπτο, όπου υπηρέτησε την αυτοεξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στη Διεύθυνση Πολέμου και στο Υπουργείο Πληροφοριών. Συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Σοφοκλή Βενιζέλο με το κόμμα του οποίου πολιτεύτηκε.

Υπηρέτησε με συνέπεια και υπευθυνότητα τη μαχόμενη δημοσιογραφία και υπήρξε για χρόνια διπλωματικός σχολιαστής του ραδιοφώνου. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), μέχρι την επιβολή της δικτατορίας, το 1967.

Ο Γρηγόρης Δαφνής έγραψε τέσσερα σημαντικά βιβλία, που αποτελούν ακόμη και σήμερα εκδόσεις αναφοράς: «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων: 1923- 1940»,  Αθήνα,1955, «Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα: 1821-1961», Αθήνα, 1961, «Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος: 1894-1964», Αθήνα, 1970 και «Ιωάννης Α. Καποδίστριας: η γένεση του ελληνικού κράτους», Αθήνα, 1976.

Απεβίωσε στην Αθήνα το 1977.

Κυκλοφορεί το μυθιστόρημα της ΕΛΕΝΗΣ ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΥ με τίτλο "Χρόνος ...22"

 Η ΕΛΕΝΗ ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΥ (φωτο), νεαρή εκπαιδευτικός και συγγραφέας, που ζει στην Αθήνα, (ο πατέρας Γρηγόρης με καταγωγή από τους Κυνοπιάστες), έγραψε το νέο της μυθιστόρημα "ΧΡΟΝΟΣ ...22", με ιστορικό υπόβαθρο την καταστροφή της Σμύρνης και την προσφυγιά.

Το μυθιστόρημα «Χρόνος…’22» είναι ένα απροσδόκητο ταξίδι στον χρόνο.
Δύο έφηβοι, ο Πέτρος και η Ερατώ, φυγαδεύονται από τη Σμύρνη το 1922 για να γλιτώσουν από τις σφαγές. Ταξιδεύουν στον χρόνο και φτάνουν, το 2022, στον Πειραιά. 100 χρόνια μετά, είναι ακόμη έφηβοι. Καλούνται, όμως, να προσαρμοστούν σε μια νέα εποχή που, σε αντίθεση με αυτούς, έχει αλλάξει πολύ.
Τι έχει μεταβληθεί μέσα σε μία αιωνιότητα; Τι παραμένει αναλλοίωτο; Τι μπορεί να προσφέρει το παλιό στο νέο; Αξίζει να αναμείξεις το παρελθόν με το παρόν για να φτιάξεις το μέλλον; Τι απαντούν οι δύο Μικρασιάτες έφηβοι σε όλα αυτά; Τι απαντούν οι σημερινοί έφηβοι; Τι απαντούν οι Έλληνες και τι ο κάθε Άνθρωπος;

Το βιβλίο με 232 σελίδες, εκδόθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Νεότητος και Οικογένειας Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, το 2022 και κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. ISBN: 978-960-89359-8-3
Γλώσσα πρωτοτύπου: ελληνικά - Τιμή: 10.00€ Φ.Π.Α.: 6%

7Aggeliki Sourvinou-tsagaropoulou, Θωμάς Σούλος και 5 ακόμη

Άδεια για το διήμερο ΠΑΝΗΓΥΡΙ της ΑΓ. ΚΥΡΙΑΚΗΣ Χρυσίδας, στις 6 Ιουλίου του 1820!

 «ΦΩΣ» ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΣΤΟΥ ΤΩΝ ΚΥΝΟΠΙΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ «ΕΚΛΑΜΠΡΟΤΑΤΗ ΠΟΛΙΤΖΙΑ» ΤΗΣ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΠΡΙΝ 202 ΧΡΟΝΙΑ

Το πανηγύρι της Αγίας Κυριακής στη Χρυσίδα, είναι γνωστό στην εποχή μας από τότε που έγινε χωριστή (δεύτερη) ενορία των Κυνοπιαστών, το 1985. Ένα, ωστόσο, έγγραφο των Αρχείων Ν. Κερκύρας, που έθεσε στη διάθεσή μας ο ερευνητής Γιώργος Πουλής, αποκαλύπτει ότι το πανηγύρι αυτό είναι πολύ παλαιότερο απ’ όσο μπορούσαμε να φανταστούμε.

Συγκεκριμένα, το αρχειακό έγγραφο παρουσιάζει μίαν επιστολή του προεστού (προέδρου θα λέγαμε σήμερα) των Κυνοπιαστών, Σπυρίδωνος Πουλημένου, προς την πανίσχυρη «εκλαμπροτάτη πολιτζία», την αστυνομία της πρώτης περιόδου της αγγλοκρατίας, με ημερομηνία 6 Ιουλίου 1820!

Στην επιστολή του (φωτο) που συντάσσεται κατά την τυπολογία της εποχής και με όρους απόλυτης υποταγής, ο προεστός ζητά άδεια για το διήμερο πανηγύρι (τετράδι και πεύτι!) της γιορτής και την παρουσία ένοπλης δύναμης πολιτοφυλακής για την τήρηση της τάξης σ’ αυτό.

Σημειώνεται ότι στα πανηγύρια όπου γινόταν μεγάλη συνάθροιση κοινού και εκτός ελέγχου διασκέδαση (με άφθονη οινοποσία) ήταν συχνές οι παρεξηγήσεις και τα επεισόδια που μπορούσαν να φτάσουν σε ακραίες καταστάσεις, οπότε, οι δυνάμεις της πολιτοφυλακής λειτουργούσαν αποτρεπτικά ή κατασταλτικά.

Η επιστολή αποδελτιωμένη κατά γράμμα (με τη δική της ορθογραφία), καθώς το σχολείο των Κυνοπιαστών ιδρύεται έξι χρόνια μετά (το 1826), έχει ως εξής:

Εκλαμπροτάτοι πουλιτζία δουλικός την προσκινό

Με την παρούσαν μου σας δύνο είδεισην ότι δια την άβριον επτά του τρέχοντος γίναιται πανηγίρι της αγίας κιριακής εις την κρισίδα όμως να στίλεται την άδιαν δια να γενή το αυτό πανηγίρι εάν είναι με τον ορισμόν σας.

Ομίος γράπσται και του πενήνταρχου να ασκόσι τα άρματα δια πεφίλαξιν του αυτού πανηγιριού και δια ταις διό ημέραις τετράδη και πεύτι.

Παρακαλό σας να με συνχορέσεται όπου δεν ημπορό να έλθο σοματικός επιδότης και με πονή το ποδάρι από ροδοπύλια και είμε εις το σαρόκο εις το σπιτζεριό του Ι. Μπίτζι και με γιατρέβη.

Ταύτα και σας προσκινό

1820 ιουλίου 6/18

Ο υποκλυνέστατος δούλος της

Σπυρίδων Πουλημένος

Προεστός του χορίου Κυνοπιάστες

Πηγή: ΓΑΚ – ΑΝΚ, Αρχείο Εκτελεστικής Αστυνομίας, φάκελος 861

Ο φετινός εορτασμός 

Ως μία από τις πιο σημαντικές γιορτές του Ιουλίου στην περιοχή μας, γιορτάζεται κι εφέτος το διήμερο 6 και 7 του μήνα, η μνήμη της Αγίας Κυριακής, στην ομώνυμη εκκλησία του οικισμού Χρυσίδας της Δημοτικής Κοινότητας Κυνοπιαστών.

Την παραμονή της γιορτής ψάλλεται ο πανηγυρικός Εσπερινός και ανήμερα

της γιορτής, τελείται πανηγυρική μετ’ αρτοκλασίας, Θεία Λειτουργία.

Παραμονή και ανήμερα της γιορτής, γίνεται και το καθιερωμένο μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι, με τη συμμετοχή πλήθους κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. 

Το ιστορικό της εκκλησίας

Η Αγ. Κυριακή Χρυσίδας και το ποτάμι, σε πίνακα Άγγλου ζωγράφου, το 1840

O σημερινός ενοριακός ναός της Αγίας Κυριακής στον οικισμό της Χρυσίδας του Δημοτικού Διαμερίσματος Κυνοπιαστών της Δ.Ε. Αχιλλείων Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας, ήταν πριν το 1985 ένα ταπεινό ξωκλήσι της ενορίας της Υ.Θ. Ελεούσας Κυνοπιαστών. Ξωκλήσι που διατηρούσε τα βασικά χαρακτηριστικά του από τότε που κατασκευάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Ιδιαίτερο ωστόσο, ενδιαφέρον έχει το ιστορικό της ίδρυσης της εκκλησίας της Αγ. Κυριακής Κρησίδας ή Χρυσίδας, για το οποίο έχουμε συλλέξει τα εξής στοιχεία:

Ιδρύθηκε ως συναδελφικός ναός με άδεια θεμελίωσης που έλαβαν οι κτήτορές του τόσο από τον Γενικό Προβλεπτή της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγ. Μάρκου (Βενετίας) στην Κέρκυρα αλλά και του Μεγάλου Πρωτόπαπα της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1785.

Επί θεμελίω βαλλείν λίθον και οικοδομήσαι Ναόν, ον ητήσαντο...

Ειδικότερα, για την ανέγερση της Εκκλησίας της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Νικοδήμου, στα 1785, απαιτήθηκε η άδεια του Μεγάλου Πρωτόπαπα Δημητρίου Πετρετίνου (φωτο) και την έγκριση της Ενετικής διοίκησης του νησιού και προσωπικά του Υψηλοτάτου Νικολάου Έριτζου, Βαϊλου Ιππέως.

Στα στοιχεία που προέρχονται από έρευνα που διενήργησε στα Γενικά Αρχεία Κέρκυρας, ο ερευνητής Κώστας Γραμμένος, περιλαμβάνονται και η ίδια η άδεια του Μεγάλου Πρωτόπαπα για τη θεμελίωση της εκκλησίας. Στην άδεια αυτή αναφέρεται στο σχετικό αίτημα των ιερέων και πολλών κατοίκων των Κυνοπιαστών, γίνεται αυτοψία από τον ίδιο τον Μεγάλο Πρωτόπαπα "επί τόπον λεγόμενον Χρυσίδα, περιοχή του άνωθεν χωρίου" και καταλήγει:  

"Περέχομεν άδειαν τοις αυτοίς, με την τάξιν του ευχολογίου, επί θεμελίω… βαλλείν λίθον και οικοδομήσαι Ναόν, ον και ητήσαντο, επ’ ονόματι του Αγίου Νικοδήμου και Αγίας Κυριακής… εις σωτηρίαν των τε κτητόρων και πάντων των ορθοδόξων».

Ο εφημέριος είχε τότε ανακοινώσει ακόμη και το πρακτικό εκλογής δύο επιτρόπων (Κουμεσίων Κυβερνητών) της εκκλησίας της Οσιομάρτυρος Αγίας Κυριακής, από τη σύναξη της Αδελφότητας των Κυνοπιαστινών, μπροστά στην εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας των Κυνοπιαστών, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1788.

Ο νέος ναός οικοδομήθηκε, όπως αποκαλύπτει άλλο αρχειακό έγγραφο πάνω στα ερείπια παλαιότερης εκκλησίας και αφιερώθηκε όχι μόνο στην Αγ. Κυριακή αλλά και στον ΄Αγιο Νικόδημο και κτήτορές του ήταν 70 περ. αγρότες των Κυνοπιαστών, οι οποίοι για 6 - 7 μήνες το χρόνο, ζούσαν σε καλύβες (κατοικιές) στη Χρυσίδα, κοντά στα χωράφια που καλλιεργούσαν. Τον τόπο για την οικοδόμηση της εκκλησίας και των πλαϊνών βοηθητικών οικημάτων διέθεσε η οικογένεια των Πενηνταρχαίων (Σπύρου και Ευσταθίου και Χριστόδουλου Πουλημένου), που είχε και έχουν σε μεγάλο βαθμό οι απόγονοί τους, στην ιδιοκτησία τους την ευρύτερη περιοχή.

Τον Ευστάθιο Πουλημένο - Πενήνταρχο του (ποτέ) Σπύρου, τον βρίσκουμε δωρητή στην εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας των Κυνοπιαστών το 1820 αλλά και κυβερνήτη (επίτροπο) της Αγ. Κυριακής το 1850.                         

Η αγιογράφηση

Ο ναός αγιογραφήθηκε κατ' αρχήν στη δεκαετία του 1790 και αργότερα, το 1856. Για τη δεύτερη αυτή αγιογράφηση και άλλα διορθώματα των εικόνων στα Αρχεία Ν. Κερκύρας (Αρχείο Θρησκείας, Φ. 224, υπ. 9) βρέθηκε σχετικό έγγραφο που αναφέρει:

 

1856 Ιουλίου 9 Ε.Π.Ι Εξαικαθαρίζω εγώ ο κάτοθεν ήπογεγραμένος δη έλαβα/ τους Κυρίους Επιτρόπους τής Εκκλισίας της Άγιας/ Κυρηακής εις την περιοχήν Κρυσίδας δια ήκοδομές/ όπου έκαμαν εις την αυτήν Εκκλησίαν ήγουν ήκονογρα/ψίαις καί άλα διορθόματα τάλαρα βενέτικα οκτώ/8.

Τους απαφήνεται το παρόν εις ένδιξην αληθίας/ και ηποσημιούμαι/Ίερεύς Δημήτριος Καλικιόπουλος. 

(η ορθογραφία είναι του πρωτοτύπου)

Ξωκλήσι 200 χρόνια και ενοριακός ναός 37 χρόνια 

Για 200 περίπου χρόνια από τη θεμελίωσή της, η εκκλησία της Αγ. Κυριακής της Χρυσίδας ήταν ο τόπος προσευχής των αγροτών της περιοχής και των περαστικών και λειτουργούσε δύο φορές το χρόνο. Την μία για τη γιορτή της στις 7 Ιουλίου και την άλλη, τη Δεύτερη μέρα του Πάσχα, οπότε η λιτανεία από την «μητρική» εκκλησία της Υ.Θ. Ελεούσας Κυνοπιαστών, 4 χλμ. μακριά, κατέληγε εκεί για να μεταφέρει το μήνυμα της Ανάστασης στους ανθρώπους και τη φύση.

Στα 1985, ο οικισμός της Χρυσίδας και η ευρύτερη περιοχή προς το Πέραμα και του Βρυώνη είχε συγκεντρώσει μεγάλο μόνιμο πληθυσμό κατοίκων και ο μακαριστός μητροπολίτης Κερκύρας Τιμόθεος, ίδρυσε χωριστή ενορία.

Δυό χρόνια αργότερα αναλαμβάνει εφημέριος ο π. Ευάγγελος Κούτρας, που με την πρόθυμη συμμετοχή των συνεργατών του, επιτρόπων και άλλων εθελοντών, μετατρέπει το ταπεινό ξωκλήσι σε μια ζωντανή ενορία, με πλούσιο κοινωνικό και όχι μόνο, έργο. Η εκκλησία της Αγ. Κυριακής, ως ενοριακός ναός επεκτάθηκε στα βόρεια και ανατολικά της και αγιογραφήθηκε για τρίτη φορά. 
Τα τελευταία χρόνια, το πανηγύρι της Αγ. Κυριακής είναι από τα μεγαλύτερα της Κέρκυρας, καθώς αναπτύσσεται στη νέα πλατεία της Χρυσίδας, πλάι στην εκκλησία, ακριβώς μετά το ομώνυμο ποταμάκι.

Στέφανος Πενηντάρχου Πουλημένος

Κυνοπιάστες, 05.07.2022

 

Βάσιμη και αβάσιμη κριτική στην "ΑΓΑΠΗ ΠΑΡΑΝΟΜΗ": ΡΑΚΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ - ΤΑΜΠΟΥΡΛΟ ΩΣ ΤΗ 10ΕΤΙΑ ΤΟΥ 1980

·     1591: Η συμφωνία ενός Γαστουριώτη και ενός Κυνοπιαστινού με ιδιοκτήτη ρακοκάζανου στην Μπενίτσα, για χρήση στην παραγωγή ρακής με… το αζημίωτο!

·     Το ταμπούρλο, απομεινάρι των παλαιότερων ταμπουρλονιάκαρων, που είχαμε στην Κέρκυρα ως τη 10ετία του 1980!

Με έντονη κριτική διάθεση για πολλούς, βάσιμους και μή, λόγους, αντιμετωπίστηκε στην Κέρκυρα η τηλεοπτική προβολή από την ΕΡΤ1, των δύο πρώτων επεισοδίων της σειράς εποχής με τον τίτλο "ΑΓΑΠΗ ΠΑΡΑΝΟΜΗ", βασισμένης στο ομώνυμο διήγημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, που είναι γραμμένο στους Καρουσάδες, το 1906.

Μεταξύ των κύριων σημείων κριτικής βρέθηκαν σκηνές όπως:

• Το κέρασμα ρακής στους συμπέθερους
• Το ταμπούρλο στο λαϊκό μουσικό σχήμα που συνόδευε τα δρώμενα του γάμου

Οι κρίνοντες, ενώ έχουν δίκιο σε άλλα σημεία της κριτικής τους όπως την μελωδική απόδοση των λαϊκών δίστιχων του γάμου, την πλήρη απουσία χαρακτηριστικών της ντοπιολαλιάς μας, τα γυρίσματα σε ξένο προς την Κέρκυρα περιβάλλον κ.α., δείχνουν να το χάνουν όταν αλλού όπως στα δύο παραπάνω σημεία, αποδεδειγμένα κάνουν λάθος.

Και εξηγούμαι:

1. Η παραγωγή ΡΑΚΗΣ στην Κέρκυρα και το σχετικό κέρασμα είναι μεν σήμερα σχεδόν ξεχασμένη υπόθεση, αλλά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμούνται τα ρακοπότηρα ή ρακογιάλια που υπήρχαν σε κάθε σπίτι στην ύπαιθρο, ειδικά για την προσφορά κεράσματος σε περιπτώσεις σχετικές με το γάμο. Το γεγονός επιβεβαιώνει έγγραφο του έτους 1591 (φωτο) από τα Αρχεία Ν. Κερκύρας (νοταριακά κατάστιχα του Λιβιέρη Μώρου, φάκελος Μ. 402), που ξεκαθαρίζει το τοπίο αναφερόμενο σαφώς σε παραγωγή ρακής σε χωριά της Κέρκυρας.

Διαβάζουμε:

Έτος 1591 στο περιαύλιο του νοτάριου Λιβιέρη Μώρου στην περιοχή της Πηνίτζας (Μπενίτσα), ο ιερέας Λεονάρδος Κοντός από το Γαστούρι συμφωνεί με τους Στάθη Δαφνή από Κυνοπιάστες και Μικέλη Κοντό από Γαστούρι και τους δίνει "...ένα κακάβι της ρακής, φουρνίδο κατά την συνήθειαν, να κάμουν ρακή τον χρόνον τον ερχούμενον και να είναι υποσχόμενοι να δώσουν οι άνωθεν κυρ Στάθης και κυρ Μικέλης του άνωθεν ιερέως δια πάκτος του κακαβίου ρακή καλή βαρέλες β΄ .... δίνοντάς τους τα τζίπουρα των αμπελίων του να κάμουν ρακή εις το καλύβι του άνωθεν ιερέως....".

Σημείωση: κακάβι = καζάνι, φουρνίδο = εξοπλισμένο (με όλα του τα εξαρτήματα για την απόσταξη)

2. Οι αρχές του 20ού αιώνα ήταν μια περίοδος μετάβασης από τα παλιά παραδοσιακά μουσικά  όργανα της Κέρκυρας, το ταμπούρλο και τη νιάκαρα, στα νέα, που τα αντικατέστησαν σταδιακά. Στην αρχή, το βιολί αντικατέστησε τη νιάκαρα (οξύαυλο) και αργότερα η κιθάρα το ταμπούρλο.

Το 1906, στη βόρεια Κέρκυρα είχε καθιερωθεί το βιολί αλλά το ταμπούρλο καλά κρατούσε, όπως μαρτυρεί και φωτογραφικό ντοκουμέντο από τον Σπαρτίλα του 1909. Το ταμπούρλο στα λαϊκά μουσικά σχήματα στη βόρεια Κέρκυρα επιβίωσε σποραδικά ως τη 10ετία του 1980, ενώ αδιάψευστος μάρτυρας είναι φωτογραφία από γάμο στην Κληματιά, κατά τη 10ετία του 1960.

Κι άλλα μη βάσιμα σημεία κριτικής

Καταγράφονται και σε άλλα σημεία κριτικές που αποδεδειγμένα δεν είναι βάσιμες. Αλλά με αυτά θα ασχοληθούμε σε επόμενο σημείωμά μας.