ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Η προέλευση του ονόματος του χωριού «Κυνοπιάστες» έχει γίνει κατά καιρούς, αντικείμενο πολλών και διάφορων ερμηνειών, ορισμένες από τις οποίες τροφοδοτούνται και από τις διάφορες μέχρι σήμερα εκφορές, αλλά και γραφές που συναντάμε στις αρχειακές πηγές. Υπενθυμίζουμε ότι το όνομα του χωριού το έχουμε συναντήσει, εκτός του επίσημα καθιερωμένου Κυνοπιάστες και ως Κοινοπιάστες, Σκυλοπιάστες, Σκινοπιάστες και με πολλές από τις εκδοχές γραφής της πρώτης συλλαβής (Κινοπιάστες, Κηνοπιάστες, Γγινοπιάστες κλπ.). Είναι αλήθεια ότι μέχρι τώρα, η επίσημη εκδοχή του ονόματος Κυνοπιάστες που την πρωτοσυναντάμε σε λατινικά αρχεία του 14ου αιώνα ως Kinopiastes, εκ πρώτης όψεως, παραπέμπει σε κάποια πιθανή σχέση με τους σκύλους (αρχ. κύνες), αλλά μια νεότερη έρευνα δείχνει ότι μάλλον τα φαινόμενα απατούν. Το φυτό και ο θάμνος
Συγκεκριμένα, στον τόμο με τον τίτλο «Η Κέρκυρα απ’ όπου χαράζει ως όπου βυθά» (εκδόσεις Αλκίνοος, 2009, σελ. 196-198), για την προέλευση του ονόματος ο ερευνητής – συγγραφέας Γεράσιμος Δημουλάς, παραπέμπει σ’ ένα φυτό το σκυλοκρέμμυδο (αρχ. σκίλλα) ή σε έναν γνωστό θάμνο, τον σκίνο, με έμφαση στο δεύτερο. Το σκυλοκρέμμυδο ή σκίλλα ή ασκέλα, από μικρή τοπική έρευνα προκύπτει ότι συνδέεται με μια πανάρχαια παράδοση που το θέλει γούρικο για την καλοχρονιά, να διώχνει το κακό μάτι για να μείνει θαλερό και ακμαίο το σπιτικό, στο οποίο το κρεμούσαν την Πρωτοχρονιά μπροστά στην πόρτα, κάτι που γίνεται αραιά πλέον, ως τις μέρες μας, στους Κυνοπιάστες. Το σκυλοκρέμμυδο είναι άγριο αυτοφυές φυτό με μακρόστενα φύλλα και βολβό, που το βρίσκουμε σε αφθονία στην κερκυραϊκή φύση. Αλλά και ο σκίνος είναι θάμνος που είχε πολλές χρήσεις συνδεδεμένες με την ζωή των κατοίκων του χωριού, είτε ως αντίδοτο στο «μάτιασμα», είτε ως φαρμακευτικό βότανο. Διαδεδομένη ήταν επίσης η χρήση των κλαδιών του στην καλαθοπλεκτική που ήταν διαδεδομένη στην περιοχή. Η παράδοση με τα σκυλοκρέμμυδα στην Κεφαλονιά Η εκδοχή ωστόσο που θέλει την προέλευση του πρώτου συνθετικού του ονόματος Κυνοπιάστες, στο φυτό έναντι του θάμνου, ενισχύεται και από λαογραφικά στοιχεία της Κεφαλονιάς. Ο λαογράφος από το Ληξούρι, Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός, καταγράφοντας το έθιμο με το σκυλοκρέμμυδο στο μεγαλύτερο νησί του Ιονίου, αναφέρει: «Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έβγαιναν οι χωρικοί με τα γαϊδουράκια τους και πουλούσαν μυρσίνες, ελατόκλαρα και ασκυλοκάρες ή αγριοκρεμμύδες. Ήταν απαραίτητος ο στολισμός των σπιτιών με αυτές τις πρασινάδες σ’ όλη την διάρκεια του Δωδεκαήμερου. Μάλιστα όταν αυτές οι πρασινάδες ήταν στολισμένες με βαμβάκι έδιναν μια χειμωνιάτικη χιονισμένη ατμόσφαιρα. Σήμερα διατηρείται το έθιμο της σκυλοκάρας ή κουτσουνοκάρα ή αγιοβασιλίτσας, που δίνει πολλή χαρά στα παιδιά όταν κάνουν «γύρισμα» για να τις δώσουν. Πρόκειται για την αγριοκρεμμύδα, φυτό με βολβό, που λέγεται σκυλοκάρα καλείται δε σήμερα και αγιοβασιλίτσα, λόγω του Αγίου Βασιλείου. Επίσης, ασκιλοκάρα, σκιλοκάρα, ασκουλοκάρα και σπάνια σκινοκάρα. Είναι το γνωστό φυτό Scilla. (Βλ. Ηλίας Τσιτσέλης, Κεφαλληνικά Σύμμικτα, 3ος τόμ., Αθήνα 2003, σσ. 79-80, 140, ), Πρβλ Heldreich, σ.70, και Dalloporta, 48, όστις και ιαματικάς ιδιοτήτας επί ύδρωπος αποδίδει τω φυτώ., και Θεόκριτος, 5, 121. Θεωρείται σύμβολο και έμβλημα του χρόνου, επειδή χωρίς να ξαναφυτευτεί βγάζει μόνη της φύλλα Έτσι προοιωνίζει τη συνεχή πορεία του σπιτιού και την αναβίωση, ενάντια σε κάθε συμφορά. Η πρόληψη για τη δύναμή της αγριοκρεμμύδας έρχεται από την αρχαιότητα. Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι τους προστάτευε από αρρώστιες, από κακό από καταστροφές και γενικά από βασκανίες. Είναι όπως είπαμε γνωστή από τα αρχαία χρόνια, με συνήθειες ίδιες και απαράλλακτες, καθώς υπάρχουν αναφορές ότι στην εξώπορτα του Πυθαγόρα υπήρχε πάντοτε καρφωμένος ο φυλλακτήριος τούτος βολβός. Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει (Περί ύλης Ιατρικής Β, 171) «Εστί δε και αλεξιφάρμακον όλη προ των θυρών κρεμασμένη». Είχαν δε παρατηρηθεί και θεραπευτικές ιδιότητες και τη θεωρούσαν ωφέλιμη για το άσθμα, τη φυματίωση, τη δυσεντερία, το βήχα. Χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλες δόσεις για την εξόντωση των τρωκτικών. Με όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε γιατί η αγριοκρεμμύδα έγινε σύμβολο της αναγέννησης του χρόνου. Στις μέρες μας, όταν την παραλάβει ο σπιτονοικοκύρης από τα παιδιά που τις μοιράζουν, τη βάζει στα εικονίσματα ή την κρεμάει στην εξώπορτα ή στο ταβάνι όπως έκαναν παλιά». - Μετά από αυτά, τι λέτε; Κυνοπιάστες από τους κύνες (σκύλους), εκδοχή για την οποία δεν υπάρχει οποιαδήποτε ιστορική αναφορά, ή από το φυτό σκυλοκρέμμυδο (σκίλλα) με τις τόσες πληροφορίες; Ή τέλος, από τον θάμνο σκίνο; Απόλυτα ασφαλής, προς το παρόν, απάντηση δεν υπάρχει. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑ!
Στέφανος Πουλημένος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου