1914: Το ποτάμι της Χρυσίδας και η ευρύτερη περιοχή, σε πρωτοσέλιδο κείμενο, στην αθηναϊκή εφημερίδα ΣΚΡΙΠ

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περιγραφή του μικρού ποταμιού της Χρυσίδας των Κυνοπιαστών και της ευρύτερης περιοχής, έρχεται ξανά στο φως, 101 χρόνια από τότε που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε, στον αθηναϊκό τύπο, με την υπογραφή «Σπύρος Κερκύρας». Και τούτο χάρη στον καλό φίλο Σπύρο Σ. Κρητικό από το Γαστούρι, που βρήκε και είχε την καλοσύνη να μας αποστείλει, το πρωτοσέλιδο της ιστορικής εφημερίδας ΣΚΡΙΠ, της πρωτεύουσας, με αρ. φύλλου 7.396 και ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 1914.

Η περιγραφή του ποταμιού της  Χρυσίδας, που γίνεται ολόκληρη στο κάτω μέρος της 1^ης σελίδας περίπου ως επιφυλλίδα, συνυπάρχει με πολύ «βαριές» ειδήσεις της εποχής που συμπίπτει με την πρώτη φάση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την οποία, όπως διαβάζουμε, «Αυστριακοί  και Γερμανοί θα εισβάλουν εις Σερβίαν» ενώ «Οι Ρώσοι βαδίζουν εκ τριών σημείων εις Βουδαπέστην». Στο ίδιο πρωτοσέλιδο εικονίζεται «Ο Βασιλεύς της Αγγλίας επί του πεδίου της μάχης» ενώ περιγράφεται « Η ανάμειξις της Ιαπωνίας εις τον ευρωπαϊκόν πόλεμον».

Σε ό,τι αφορά την περιγραφή του μικρού ποταμιού μας, γίνεται λόγος για τη δυνατότητα να το διαπλεύσει κανείς με μικρή βάρκα, γνωστή ως κορίτο, αναφέρεται ο νερόμυλος (του Α. Παϊπέτη) η καλλιέργεια της τοπικής φράουλας, περιγράφεται η πλούσια βλάστηση, η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής και η μοναδική ομορφιά του τοπίου.

Το κείμενο για τη Χρυσίδα

Αναλυτικά το κείμενο του άγνωστου σε μας Σπύρου Κερκύρα, αναφέρει:

Αθηναϊκή εφημερίδα ΣΚΡΙΠ (α.φ. 7.396) – Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 1914 (πρωτοσέλιδο!)

ΑΠΟ ΤΗΝ ΩΡΑΙΑΝ ΚΕΡΚΥΡΑΝ

ΧΡΥΣΙΔΑ

Ο νερόμυλος του Παϊπέτη στη Χρυσίδα (1955)

Της Χρυσίδος το νερό αφού κινήση το νερόμυλο και ποτίση τα περιβόλια, που βγάνουν τες φράουλες, και όλα εκείνα τα ωραία φρούτα, σχηματίζει ένα ποταμάκι μικρό, μικρό, που χωρίς να φαίνεται καν το ρέμμα του, περπατά μέσα στους αγρούς και χύνεται εις του Χαλικιόπουλου τη λίμνη. Ο κορίτος (1) χωράει σ’ αυτό το αφάνταστου μικρότητος ποταμάκι και μπορεί κανείς να προχωρήση μέτρα πολλά από τη λίμνη μέσα στην ξηρά. Το δρόμο του δεν ανακόπτουν παρά μόνο τα υδροχαρή φυτά που απλώνουν τους πλοκάμους των και τους συμπλέκουν από τας δύο όχθας, πλοκάμους κοβομένους από του κορίτου το δρόμο ή και κάποτε όταν αντιστέκονται από καμμιά του ακοντίου κουπιά. Οι νυμφαίες(2) με τα άσπρα άνθη τους, επιπλέουν σε όλο το διάστημα του νερού και δίνουν το χέρι στην αδελφή των κατά την ασπράδα και το άρωμα, τη μυριανθισμένη χελιδρονιά, την αγράμπελη που ετραγούδησεν ο Βαλαωρίτης. Τα δένδρα των περιβολιών ανθισμένα. Τα μέρη των χωραφιών, που αναπαύονται γεμάτα όλων των χρωμάτων λουλούδια. Σε τέτοιο περιβάλλον ο περίπατος αυτός του κορίτου αποβαίνει κάτι τι αφάνταστον, κάτι που υπερβαίνει τον ιδανισμόν και αυτών ακόμη των θελόντων μόνον να φαντάζωνται το ωραίον.

Η ροή του ποταμιού της Χρυσίδας κατά την άνοιξη

Και το ποταμάκι όσο προχωρεί προς την πηγήν, τόσο πλημμυρίζεται από νυμφαίες, τόσον οι όχθες του γίνονται ανθόσπαρτες, τόσον ο δρόμος του εμποδίζεται από λουλούδια. Και στο τέλος, αφού με το ακόντι που το ωθεί διαρκώς προς τα εμπρός, καταντά η διάβασις αδύνατος, μένει κανείς κουρασμένος από της φύσεως την παραγωγήν όσον και από τον διαρκή πόλεμον προς τα άνθη. Δεν ξέρω αν είνε πολλά μέρη στον κόσμο που για να προχωρήση κανείς σε δύο μέτρα πλάτος ποταμιού, χρειάζεται τόσος αγών, είνε όμως βέβαιον ότι και των λουλουδιών το πλήθος, πουθενά δεν θα υπάρχη εις τόσην ποικιλίαν, τόσην έκτασιν, τόσην δύναμιν.

Το λουλούδι δύναμις! Εις την Κέρκυραν συμβαίνει και αυτό. Από το Κανόνι, όταν κατωβή κανείς εις την λίμνην και προχωρήση εκ του ιχθυοτροφείου το παράπηγμα, θα απαντήση του Στέλιου την αγαθοτάτην μορφήν. Είνε του ιχθυοτροφείου ο αφέντης. Πρόθυμος να δώση τον μικρόν κορίτον δια τον περίπατον και με το ακόντι διαρκώς σπρώχνοντας, θα φθάση ως του ποταμιού τας εκβολάς. Πλέοντας την λίμνη θα ανησυχήσει τους πελεκάνους και ερωδιούς που αναπαύονται στα μικροσκοπικά νησάκια. Θα τους ιδή από μακρυά απλώνοντας τα μεγάλα φτερά των και τρεπομένους εις φυγήν προ των ταραξιών της ησυχίας των. Παπιά και τουρλιά κατά σμήνη θ’ αντιληφθή πετώντα δεξιά και αριστερά, ενώ κάπου κάπου ανήσυχος κέφαλος θα πετάει από τα γαλανά και ήσυχα νερά, για να κάμη επιτέλους και κάποια ταραχή σ’ αυτή την απόλυτο της λίμνης γαλήνη.

Η γέφυρα Περάματος - Κανονιού περί το 1938, (δεν υπήρχε το 1914)

Το Ποντικονήσι με τα κυπαρίσσια του, της Βλαχέρνας το μοναστήρι με τα κατάλευκα σπίτια του, από ψηλά το Γαστούρι με το παλάτι της ποιητικής Εκείνης όσω και μεγάλης ψυχής, που το έχτισε, για να φιλοξενήση κατόπιν Εκείνον που προώρισεν η τύχη να γράψη νέας σελίδας εις την ιστορίαν και ν’ αλλάξη τα όρια των λαών και των κρατών, από την άλλη άκρη το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων που ησυχάζουν τόσες της Κερκύρας αρχόντισες, το νεκροταφείο με το άσπρο των μνημείων του, διαφαινόμενον μέσα εις την πλουσιωτάτην φυτείαν των κυπαρισσιών και κατόπιν το διαρκές πράσινο των αλυκών που σαν συνέχεια του γαλανού της λίμνης, όλα αυτά ως εισαγωγή, τρόπον τινά, εις τον ποιητικό του ποταμιού περίπατο, προετοιμάζουν το βλέμμα, που θα κουρασθή μέσα εις τόσων λουλουδιών πλούτον.

Και ο κορίτος προχωρεί, περνάτες πρώτες γούβες τες γεμάτες γαρίδα και φθάνει εις το γλυκύ νερό το πλημμυρισμένο από νυμφαίες, εις τες όχθες τες γεμάτες όλων των ποικιλιών λούλουδα. Απ’ εκεί χρειάζεται αγών. Τα άνθη με το πλήθος των είνε εμπόδιο.

ΣΠΥΡΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Σημείωση: Η ορθογραφία είναι του πρωτοτύπου
1. Κορίτος = μικρή βάρκα, χωρίς καρίνα, για αβαθή νερά
2. Νυμφαίες = Νούφαρα