Εμπνευσμένα από τους Κυνοπιάστες (το 1863) τρία από τα έργα (υδατογραφίες) του ΄Εντουαρντ Ληρ

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ, ΓΙΑ ΤΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Kερκυραϊκό τοπίο από τη θέση Πάνω Πηγάδι Κυνοπιαστών - Δεξιά η ένδειξη: Κυνοπιάστες , 1η Απριλίου 1863

Edward Lear

Ο Άγγλος λογοτέχνης, περιηγητής και ζωγράφος ΄Εντουαρντ Ληρ - τα 200 χρόνια από την γέννηση του οποίου γιορτάζονται εφέτος στην Κέρκυρα - κατά τη 10ετία 1856 - 1866, έζησε για μεγάλες περιόδους στο νησί μας, που η ομορφιά του τον είχε μαγέψει, για το λόγο κυρίως ότι εδώ ζούσαν πολλές οικογένειες συμπατριωτών του, με τους οποίους ερχόταν σε τακτική επαφή.

Τα τέλη Μαρτίου του 1863, επισκεπτόμενος την ύπαιθρο Κέρκυρα, ο δρόμος τον έφερε στο αρχοντικό Βιλλέτα - πρώην Αλταβίλλα - Χαλικιόπουλου - στους Κυνοπιάστες. Πρόκειται για τη γνωστή στο χωριό, Λότζα, όπου εκείνη την εποχή διέμεναν ΄Αγγλοι, οι οποίοι τον φιλοξένησαν.
Ο Ληρ, από τον πανέμορφο κήπο της Λότζας, είδε σε μικρή απόσταση, να πηγαινοέρχονται γυναίκες του χωριού, που μετέφεραν στο κεφάλι τους ξέστες με νερό, από το κοντινό κοινοτικό Πάνω Πηγάδι.
Το θέμα ενέπνευσε τον ποιητή και ζωγράφο, που ακολουθώντας τα χνάρια τους, βρέθηκε στην πλαγιά ενός λόφου πάνω από το πηγάδι, απ΄όπου μια καταπληκτική θέα πρόβαλε μπροστά του. Σε πρώτο πλάνο το πηγάδι, ανάμεσα σε ελιές και ψηλόκορμα κυπαρίσσια και στο βάθος η πόλη της Κέρκυρας και το Παλιό Φρούριο.


Γυναίκες παίρνουν νερό από το Πάνω Πηγάδι των Κυνοπιαστών

 Στάθηκε κάτω από μια γέρικη ελιά που υπάρχει και σήμερα, και την 1η Απριλίου 1863 ζωγράφησε τρεις πίνακές του, γράφοντας με το χέρι του Κυνοπιάστες και την ημερομηνία.
Φωτογραφίες των τριών υδατογραφιών του περιλαμβάνονται στην έκδοση EDWARD LEAR - THE CORFU YEARS.

Κυνοπιάστες: Υδατογραφία του Εντουαρντ Ληρ (1863) με την πόλη και το παλαιό φρούριο στο βάθος.

Η έκθεση για τον 'Εντουαρντ Λήρ στην Κέρκυρα

Σχέδια, ακουαρέλες χαρακτικά και ελαιογραφίες τοπίων από τα Ιόνια νησιά, όπως τα ζωγράφισε ο Βρετανός ζωγράφος και ποιητής 'Εντουαρντ Ληρ, στα μέσα του 19ου αιώνα, εκτίθενται από τις 25 Μαϊου, στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας.

Η έκθεση «O Edward Lear και τα Ιόνια νησιά» πραγματοποιείται με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την γέννηση του Ληρ (1812-1888).
Μια αδιόρατη μελαγχολία και αρκετή δόση ρομαντισμού, κρύβονται μέσα στα παρθένα πράσινα τοπία γεμάτα από κυπαρίσσια και ελιές καθώς και στην ήρεμη θάλασσα των Ιονίων νήσων, όπως τα απέδωσε με τον χρωστήρα του ο Εντουαρντ Ληρ, ο οποίος πρωτοαντίκρισε τα νησιά του Ιονίου, το 1848.
Εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα και την αγάπησε σε βαθμό που έγραψε ότι «κανένα άλλο μέρος στον κόσμο δεν μπορεί να έχει τόση ομορφιά και τόση ποικιλία ομορφιάς».

Κερκυραϊκό τοπίο σε ελαιογραφία του Έντουαρντ Ληρ

Ο καλλιτέχνης ήταν γνωστός στην πατρίδα του για ποιήματα και γραπτά με παραδοξολογίες και έργα, με ζωολογικού τύπου απεικονίσεις. Ωστόσο τα τοπία από τις εξορμήσεις του στη Μεσόγειο ήταν εκείνο το είδος καλλιτεχνικής παραγωγής που του εξασφάλιζε τα προς το ζην. Παρά την εύθραυστη υγεία του και την ταλανισμένη ψυχοσύνθεσή του ταξίδεψε κάτω από δύσκολες συνθήκες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα φιλοτεχνώντας προσχέδια, που προορίζονταν να αποτελέσουν τη βάση για ακουαρέλες ή ελαιογραφίες κατά παραγγελία. Τα έργα αυτά μαζί με αντίστοιχες απεικονίσεις άλλων τοπιογράφων, επιστολικά δελτάρια, ταξιδιωτικές αφηγήσεις, και το αυξημένο ενδιαφέρον για τη λαογραφία στα πλαίσια του οριενταλισμού του 19ου αιώνα, συνέβαλαν αποφασιστικά στην γνωριμία του ευρωπαϊκού κοινού με τα νησιά του Ιονίου.
«Αυτή τη μοναδική σχέση του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου κοινού με το Ιόνιο φιλοδοξεί να αναβιώσει η παρούσα έκθεση» σημειώνει η διευθύντρια του μουσείου και επιμελήτρια της έκθεσης, Δέσποινα Ζερνιώτη.
Τα έργα προέρχονται από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Χορηγοί της έκθεσης τα ιδρύματα Α.Γ.Λεβέντη, Μποδοσάκη και Ιωάννου Φ. Κωστoπούλου και η διάρκειά της είναι έως τέλος Αυγούστου.

Νατ. Δ.

Ποιός ήταν ο Εντουαρντ Ληρ

Γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1812 και πέθανε στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας το 1888. Η καταγωγή του ήταν από τη Δανία. Παρά το ότι, στα 19 του χρόνια, ως υπάλληλος της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου, φιλοτέχνησε ένα από τα πρώτα βιβλία με εικόνες που εκδόθηκαν για πουλιά και ζώα ("The Family of the Psittacidae", 1832), ο Ληρ έγινε περισσότερο γνωστός για τα εικονογραφημένα βιβλία του με χιουμοριστικά ποιήματα και ιστορίες (limerics), μεταξύ των οποίων τα: "A Book of Nonsense" (1846), "Nonsense Songs" (1871), "Laughable Lyrics" (1877), κ.ά. Μετά το 1840 ο Ληρ αφιέρωσε αρκετό χρόνο στην τοπιογραφία, ταξιδεύοντας σε χώρες της Μεσογείου και δημοσιεύοντας κατά διαστήματα εικονογραφημένα βιβλία με τις εντυπώσεις των ταξιδιών του. Το πρώτο βιβλίο αυτής της σειράς ήταν αφιερωμένο στη Ρώμη και τα περίχωρά της, και ακολούθησαν πορτρέτα της Ελλάδας, της Αλβανίας και των Ιονίων Νήσων. Σε ηλικία 52 ετών, το 1864, αποφασίζει για λόγους υγείας να επισκεφθεί την Κρήτη. Αποτέλεσμα αυτού του ταξιδιού είναι το περίφημο "Κρητικό ημερολόγιό" του ("The Cretan Journal").

΄Eβρισκε διέξοδο στις εξοχές της Κέρκυρας

 O Εντμουντ Κίλι στο βιβλίο του "Αναπλάθοντας τον παράδεισο'' (Inventing Paradise)- γράφει για τις δυσκολίες ένταξης του Eντουαρντ Ληρ στον κύκλο των συμπατριωτών του που ζούσαν στην Κέρκυρα, για τα συναισθήματα μελαγχολίας και αποξένωσης που βίωνε και που τον οδηγούσαν ως την κατάθλιψη, και για την διέξοδο που έβρισκε στις εξοχές της Κέρκυρας:Το γεγονός ότι ο Ληρ έμενε στην Κέρκυρα για παρατεταμένες περιόδους κατά τη δεκαετία 1856-1866 οφειλόταν στο ότι εκεί είχε βρει αρκετούς συμπατριώτες του, μέλη της βρετανικής κοινότητας, που στάθηκαν πάτρωνες της τέχνης του. Όμως ο Ληρ, ως αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, που προτιμούσε να ταξιδεύει μόνος και να βλέπει τα πράγματα όπως ακριβώς ήταν, δεν μπορούσε να ενταχθεί ολοκληρωτικά σ' αυτό το κύκλωμα των Βρετανών αποικιοκρατών της ανώτερης τάξης (μολονότι αρεσκόταν κάπου - κάπου να περιγράφει τον εαυτό του ως «Εγγλέζο τζέντλεμαν», όπως σχολιάζει ο Φίλιπ Σέραρντ στον πρόλογο του βιβλίου του Έντουαρντ Ληρ: Τα χρόνια της Κέρκυρας, αν υπήρχε κάτι που δεν έκανε ποτέ αυτή η κλειστή, σχεδόν αυτιστική κοινωνία, τούτο ήταν «να μειώσουν εαυτούς προσπαθώντας στο ελάχιστο να κατανοήσουν το λαό που "κηδεμόνευαν" ως αυτόκλητοι προστάτες, όπως πολύ εύστοχα το έθεσε ένας Βρετανός παρατηρητής της εποχής, "δεν υπήρχε καμία απολύτως συμπάθεια ανάμεσα στους Έλληνες και τους Βρετανούς: εκείνοι μας αντιμετωπίζουν με απόλυτη περιφρόνηση και εμείς τους βλέπουμε σαν όντα μία βαθμίδα ανώτερα από τα γαϊδούρια"».

Ο Ληρ μπορεί να εξαρτιόταν απ' αυτή τη μικρή κοινωνία για τα προς το ζην, όμως είναι σαφές τόσο από τις επιστολές και τα ημερολόγια του όσο και από τους πίνακές του ότι ένιωθε ολοένα και πιο αποξενωμένος από τους συμπατριώτες του και την κοινωνική ζωή τους και αναζητούσε διέξοδο στην απεικόνιση της φυσικής ζωής, που ικανοποιούσε πολύ περισσότερο την ποιητική του ευαισθησία: τις κοιλάδες, τα βουνά, τις απόκρημνες ακτές του νησιού και τους ανθρώπους που το κατοικούσαν. Όποτε η κατάθλιψη του γινόταν ανυπόφορη, ένιωθε έντονη την ανάγκη να αποσυρθεί στην ύπαιθρο.
Κατά τη δεύτερη πολύμηνη διαμονή του στην Κέρκυρα, από το χειμώνα του 1861 ως το τέλος της άνοιξης του 1862, ο Ληρ ξεκινάει με ευφορία: «Το νησί είναι ωραιότερο από ποτέ & δεν μπορώ να φανταστώ πιο παραμυθένια θέα ή τελειότερο ελληνικό τοπίο» - έτσι γράφει στην Έμιλι, σύζυγο του λόρδου Άλφρεντ Τένισον. Όμως, καθώς ο χειμώνας προχωράει, παρά το σκληρό του πρόγραμμα, που αρχίζει —όσο κι αν αυτό ξαφνιάζει— με τη μελέτη των νέων ελληνικών από τις πέντε ή έξι ως τις οχτώ το πρωί, τα ημερολόγια του φανερώνουν μία μελαγχολία που συνεχώς βαθαίνει. Η παραμονή των Χριστουγέννων είναι μία «στενάχωρη μέρα — αλλά και πότε δεν ένιωθα στεναχώρια το χειμώνα ή, εδώ που τα λέμε, σ' όποιον τόπο κατέληγα να εγκατασταθώ».
Λιγο μετά αναφέρεται και η επίσκεψή του στους Κυνοπιάστες, όπου την Πρωταπριλιά του 1863 ζωγράφισε τρία από τα έργα του.