Η μουσική και χορωδιακή παράδοση των Κυνοπιαστών

Η Χορωδία των Κυνοπιαστών στο πανηγύρι των Αγ. Πάντων, στους Σιναράδες, το 1933

Η μουσική και χορωδιακή παράδοση των Κυνοπιαστών χάνεται στα βάθη του χρόνου. Μολονότι ελάχιστα γραπτά ντοκουμέντα διαθέτουμε από το μακρινό παρελθόν, η ζωντανή προφορική παράδοση  του τόπου, μαρτυρεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έναν απίστευτο πλούτο, ανάλογο μ’ αυτόν που βρίσκει κανείς σε πολλούς οικισμούς της κερκυραϊκής υπαίθρου.

Τα παλαιότερα τραγούδια της τοπικής παράδοσης, αναφέρονται στον λεγόμενο “ακριτικό κύκλο”, με αφετηρία στη μέση βυζαντινή περίοδο, δηλαδή, πριν 10 και πλέον αιώνες. Πρόκειται για τραγούδια που βασίζονται σε λαϊκά ποιήματα με ιστορίες και θρύλους από τη ζωή των ακριτών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο αρχέγονος χορός – κυρίως γυναικών – αποδίδει απλά και ρυθμικά, χορεύοντας ταυτόχρονα, τα τραγούδια αυτής της κατηγορίας, όπως “ο Κωνσταντίνος ο μικρός”, ο “Γαζιανάκης” κ.ά. που με το χρόνο εμπλουτίζονται μουσικά.

Αργότερα προστίθενται τραγούδια με θέματα απ’ όλες τις εκδηλώσεις της ζωής των ανθρώπων του χωριού. Το γάμο και ευρύτερα τις εκδηλώσεις χαράς, τις γιορτές και τα πανηγύρια, τις λύπες με τα μοιρολόγια, την ξενιτιά, την εργασία, την αγροτική ζωή κ.ά. Πολλά από τα τραγούδια που αποδίδονται από άντρες και γυναίκες, χωρίς γνώση μουσικής, αλλά με ό,τι ακούοντας έχουν καταγράψει ως βίωμά τους, συνοδεύονται αρχικά από παμπάλαια μουσικά όργανα. Την ασκομαντούρα (τον αρχαίο άσκαυλο) και τα ταμπουρλονιάκαρα, όπως αναφέρει στα «Λαογραφικά της Κέρκυρας» ο Γεράσιμος Χυτήρης.

Τα όργανα αυτά σταδιακά αντικαθίστανται από τα τέλη του 19ου αιώνα και αρχές του 20ού, από το βιολί και την κιθάρα, στα οποία πιό πρόσφατα προστίθεται και το ακορντεόν.

Η ορχήστρα των Κυνοπιαστών (Σπ. Πουλημένος και Σωκράτης Σουρβίνος στο βιολί και Λευτέρης Σουρβίνος στην κιθάρα) τον 15Αύγουστο του 1937, σε γιορτή στην πλατεία του χωριού

Η μουσική διδασκαλία και τα πρώτα μουσικά σχήματα

1948: Διδασκαλία χορωδιακής μουσικής στους Κυνοπιάστες

Πολλοί Κυνοπιαστινοί μάθαιναν τα όργανα αυτά είτε με τη βοήθεια πρακτικών δασκάλων, είτε μόνοι τους, βασισμένοι στα μουσικά ακούσματα που είχαν από παιδιά.

Φωτογραφίες από τις αρχές του 20ου αιώνα και μετέπειτα, μαρτυρούν την ύπαρξη διαφόρων μουσικών και χορωδιακών σχημάτων στους Κυνοπιάστες, που ήταν μέρος της πλούσιας και αδιάκοπα ζωντανής παράδοσης που έφτασε ως τις μέρες μας.

Στην περίοδο του μεσοπολέμου – ανάμεσα στον Α΄και το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο - διαδίδεται και στους Κυνοπιάστες, παράλληλα με το παραδοσιακό – πολυφωνικό και μή – και το έντεχνο χορωδιακό τραγούδι. Είναι η εποχή κατά την οποία το χωριό δέχεται την επίδραση της μουσικής διδασκαλίας, που παρέχεται στη Φιλαρμονική του γειτονικού χωριού, του Γαστουριού, ενώ δάσκαλος μουσικής από την πόλη ο Ν. Μανέτας, διδάσκει και διευθύνει την τοπική χορωδία. Την ύπαρξή της και την δράση της και έξω από τα όρια των Κυνοπιαστών, μαρτυρεί φωτογραφία της χορωδίας αυτής στο πανηγύρι των Αγίων Πάντων στους Σιναράδες το 1933, με το μαέστρο της το Ν. Μανέτα (φωτό πρώτη πάνω).

Κυνοπιαστινοί λαϊκοί οργανοπαίχτες

Kυνοπιαστινοί οργανοπαίχτες, συνοδεύουν γαμήλια πομπή προς την εκκλησία

1955: Ο Σπύρος Πουλημένος (Καλοκαρδάρης) στο βιολί και
ο Παναγιώτης Πουλημένος (Κανούλης) στην κιθάρα

Την ίδια περίοδο και λίγο αργότερα, βρίσκουμε πολλούς Κυνοπιαστινούς, αριστοτέχνες στο βιολί και την κιθάρα, όπως ο Κώστας Πουλημένος (Νταντής), ο Σωκράτης Σουρβίνος (Γαρμπής), ο Σπύρος Ν. Πουλημένος (Καλοκαρδάρης), ο Λευτέρης Σουρβίνος (Μπίμπης), ο Νίκος Σουρβίνος (Μπίμπης) ο Παναγιώτης Πουλημένος (Κανούλης) και πολλοί ακόμη στα μεταπολεμικά χρόνια.

Πληροφορίες που φτάνουν ως τις μέρες μας, μιλούν για απίστευτα γλέντια που οργανώνονταν στο χωριό και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης, με κάθε αφορμή και κυρίως στους γάμους, τα πανηγύρια και τις γιορτές της αποκριάς.

Η τετράφωνη ανδρική Χορωδία των Κυνοπιαστών στο Γαστούρι το 1984

Στους γάμους και τις απόκριες

Ο Σπ. Σκιαδόπουλος (Νόρης) τραγουδάει σε γαμήλιο γλέντι

Ειδικά στους γάμους, γυναίκες των Κυνοπιαστών συμμετείχαν τραγουδώντας σε όλες τις γαμήλιες τελετές (προικιά, στόλισμα της νύφης, στρώσιμο του νυφικού κρεβατιού, κ.ά.) ενώ την τελευταία Κυριακή της αποκριάς, ο “Γαζιανάκης” είχε την… τιμητική του, με τρεις ταυτόχρονα χορούς. Στου Μπρέτζα (γειτονιά Αγ. Σπυρίδωνα), στην πλατεία του χωριού και στου Μάζη (στο παλιό χωριό).

Πρωτοχορευτές ή πρωτοχορεύτριες έσερναν το χορό και απέδιδαν μελωδικά τους στίχους του τραγουδιού, τους οποίους επαναλάμβαναν ρυθμικά χορεύοντας, πολλοί ακόμη Κυνοπιαστινοί, άντρες και γυναίκες.  Η παράδοση αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1962 και αναβίωσε 50 χρόνια μετά, από τον Πολυφωνικό Χορό Κυνοπιαστών “Γειτονία”.

Άφησαν εποχή με το τραγούδι – χορό του  “Γαζιανάκη” ο Σπύρος Ανυφαντής (Μπρέτζας), ο Κώστας Σκιαδόπουλος (Νιόκος), η Ελένη Παϊπέτη, ο Σπύρος Σκιαδόπουλος (Νόρης), η Ουρανία Μάζη, η Αγγελίνα Τσαγκαρόπουλου, η Αλίκη Μάζη, η Ελένη Μαζαράκη (Φοντζιόλα) κ.ά.

Η Εκκλησιαστική Χορωδία

Kυνοπιαστινοί Χορωδοί σε λιτανεία της πόλης το 1960, υπό τον Γιάννη Σουρβίνο (Τζάννη)

 Κυνοπιάστες 1962: Στη λιτανεία της Ανάστασης

Παράλληλα με τα τραγούδια της λαϊκής παράδοσης, στους Κυνοπιάστες αναπτύχθηκε και καλλιεργήθηκε από την προπολεμική περίοδο και η εκκλησιαστική χορωδιακή μουσική, βασισμένη στην ευρωπαϊκή τετραφωνία, ενώ στο επίπεδο της ψαλτικής, είχαμε πριν την εισαγωγή της βυζαντινής και την τοπική εκδοχή της, δίφωνη ή τρννη ﷽﷽﷽﷽﷽﷽ Γιγισιαστικκοι μετίφωνη. 
Πρόκειται για την κερκυραϊκή ψαλτική που κατέγραψε και διέσωσε – εργαζόμενος με απίστευτη επιμονή και επιμέλεια για το σκοπό αυτό, επί 25 χρόνια - ο παπα Κώστας Σουρβίνος.

Η εκκλησιαστική χορωδία του χωριού είχε μια πορεία ακμής αλλά και προβλημάτων, που οδηγούσαν συχνά σε αλλαγές του μαέστρου της, της σύνθεσής της, αλλά και της μελωδικής ερμηνείας.

Κυνοπιάστες, 15 Αυγούστου 1957. Η Εκκλησιαστική Χορωδία συνοδεύει τον Επιτάφιο της Θεοτόκου. 

Ανάμεσα στους μαέστρους που έβαλαν τη σφραγίδα τους με την παρουσία και την προσφορά τους την εκκλησιαστική  χορωδία των Κυνοπιαστών, αναφέρονται τα ονόματα του Παναγιώτη Σπίνουλα, του Γιάννη Σουρβίνου (Τζάννη), του Γιώργη Μάζη, του Γιώργου Αρκούδη, του Κώστα Πουλημένου, της Αρτεμης Πουλημένου και τελευταία της Σταματίνας Καρύδη.

Η Εκκλησιαστική Χορωδία στην τελετή της Ανάστασης 2012

Η Σταματίνα Καρύδη, από τα τέλη του 2011, διδάσκει την κερκυραϊκή εκδοχή της εκκλησιακής τετραφωνίας, με εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως διαπιστώθηκε με την απόδοση των αναστάσιν﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽τιλαρμονικαναφέρονται κοι μετάσιμων ύμνων και όχι μόνο.

Η Φιλαρμονική Κυνοπιαστών

Η Φιλαρμονική Κυνοπιαστών το 1970,  για τα κάλαντα στον Αη Προκόπη

Μέσα σ’ αυτό το γόνιμο έδαφος, ευδοκίμησε το 1966 και η προσπάθεια ίδρυσης Φιλαρμονικής στους Κυνοπιάστες, με πρωτοπόρους τους χορωδούς της εποχής αλλά και μουσικούς που είχαν μαθητεύσει στη Φιλαρμονική Γαστουρίου.
Πρώτος δάσκαλος και μαέστρος της Φιλαρμονικής Κυνοπιαστών, ήταν ο Γαστουριώτης Βασίλης Κρητικός (Σκανδάλης), που ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και στους Κυνοπιάστες.

Βοηθός του, στην πρώτη του προσπάθεια, ήταν ο Ανδρέας Πίκουλας, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή.

Το Βασίλη Κρητικό δια΄﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽τμη Πουλημκή χορωδία, δημιουργεδέχτηκε από τα τέλη της 10ετίας του 1970, ο Κυνοπιαστινός δάσκαλος και μαέστρος Γιώργος Αρκούδης, που ηγείται του μουσικού σώματος ως τις μέρες μας.

Η μπάντα της Φιλαρμονικής Κυνοπιαστών στον
Επιτάφιο της Θεοτόκου, το 15Αύγουστο του 2010

Από τις τάξεις της Φιλαρμονικής Κυνοπιαστών έχουν περάσει εκατοντάδες μαθητές – μουσικοί, ενώ σήμερα ενεργό συμμετοχή στην μπάντα της, έχουν περίπου 80 μουσικοί.
Το μουσικό σώμα μετέχει σε όλες τις εθνικές και μεγάλες θρησκευτικές εκδηλώσεις του χωριού, έχει δε και πολλές παρουσίες σε άλλα χωριά της Κέρκυρας, στην πόλη, αλλά και σε εκδηλώσεις έξω από το νησί μας όπως στην Κόρινθο, τους Φιλιάτες Θεσπρωτίας, το Αμύνταιο Φλώρινας και τη Θεσσαλονίκη. Μία φορά δε, το 2001, είχε παρουσία στην ιταλική κωμόπολη Manziana, σε μικρή απόσταση από τη Ρώμη, όπου έδωσε πανηγυρική συναυλία και συμμετείχε σε παρέλαση.
Τα τελευταία χρόνια δίνει ποιοτικές συναυλίες με έργα από το σύγχρονο και κλασικό ρεπερτόριο.
Σε μια απ΄αυτές συμμετείχε και η γνωστή και αγαπητή σε όλους ερμηνεύτρια Κλειώ Δενάρδου, που αποθεώθηκε από το κοινό.

Η Παιδική Χορωδία

1996: Ο Κώστας Πουλημένος διευθύνει την Παιδική Χορωδία

Περί το 1990, η τοπική Ενορία, παρ΄﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽τμη Πουλημκή χορωδία, δημιουργεάλληλα με την μικτή εκκλησιαστική χορωδία, δημιουργεί και παιδική χορωδία που φτάνει σε αριθμό και τα 50 παιδιά. 
Μαέστρος της ο Κώστας Γ. Πουλημένος (φωτο). 
Δώδεκα χρόνια μετά, το έτος 2002, την παιδική χορωδία της Ενορίας θα διευθύνει η 18χρονη, τότε, κόρη του, ΄Αρτεμη Πουλημένου, που από το 2007 είναι πλέον Πτυχιούχος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου.

2011: Η Παιδική Χορωδία Κυνοπιαστών σε διεύθυνση Δήμητρας Καλογεροπούλου

Ο πρόσληψή της ως αναπληρώτριας στην εκπαίδευση, την πήρε προσωρινά στην Ηπειρο και έτσι την Παιδική Χορωδία ανέλαβε η επίσης Πτυχιούχος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, Δήμητρα Καλογεροπούλου (συζ. Γ. Σουρβίνου), που από ετών ήταν και μαέστρος της Δημοτικής Χορωδίας ΔΗΜΟΔΟΚΟΣ, με εντυπωσιακές επιδόσεις.

Νεανικά μουσικά σχήματα

Στο δεύτερο μισό της 10ετίας του 1990, ο ταλαντούχος νεαρός μουσικός Σπύρος Προσωπάρης – σημερινός μαέστρος της ιστορικής Παλιάς Φιλαρμονικής (ΦΕΚ) -  οργανώνει την μπαντίνα της Φιλαρμονικής του χωριού, τους “Φιλόμουσους Νέους” που δίνουν εκτός των άλλων και μια επιτυχημένη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο.

Από τα μέσα της 10ετίας του 2000, η Ενορία δημιουργεί και στηρίζει σχολή εγχόρδων, στην οποία φοιτούν πολλά παιδιά του χωριού και της ευρύτερης περιοχής.

Ο Πολυφωνικός Χορός «ΓΕΙΤΟΝίΑ»

Ο Πολυφωνικός Χορός Κυνοπιαστών "Γειτονία",στους Καστελλάνους Μ. (1η Απριλίου 2012)

Στις αρχές του 2011, δημιουργείται ο Πολυφωνικός Χορός Κυνοπιαστών “Γειτονία” που συντονίζει ο καταξιωμένος Κυνοπιαστινός χορωδός Γιώργος Ανυφαντής, με στόχο τη διάσωση, ανάδοση των γνδημιουργεάδειξη, προβολή και διάδοση των τραγουδιών της πλούσιας, αλλά εν πολλοίς αγνοημένης, παράδοσης της υπαίθρου Κέρκυρας. Τη λαογραφική έρευνα και τεκμηρίωση επιχειρεί ο Στέφανος Πουλημένος. Ο πρώτος χρόνος ζωής του σχήματος καταγράφει μια χωρίς προηγούμενο, αποδοχή και αναγνώριση και γίνεται περιζήτητο, συμμετέχοντας σε πολλές εκδηλώσεις στο χωριό, ευρύτερα στην ύπαιθρο και στην πόλη της Κέρκυρας. 

Και οι ROCK ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Τέλος, τον ίδιο χρόνο, δημιουργείται στους Κυνοπιάστες από νέους του χωριού, μουσικούς της Φιλαρμονικής, το συγκρότημα ROCK Διαδρομές, με πολλές εμφανίσεις και σημαντική απήχηση στη νεολαία. 
Πρωταγωνιστής του σχήματος και ερμηνευτας του ﷽﷽﷽τουδιδημιουργεής των τραγουδιών του είναι ο ΄Ακης Χανδρινός. 







Στη φωτό, από αριστερά, Κωστής Γλυκιώτης, Ευγένιος (Ακης) Χανδρινός, Δημήτρης Τσολάκης και Γιώργος Μέριανος

Φωτογραφικός εμπλουτισμός των τεκμηρίων της χορωδιακής και μουσικής παράδοσης
Με την ανάρτηση του θέματος που αναφέρεται στην μουσική και χορωδιακή παράδοση των Κυνοπιαστών, μας δόθηκαν και άλλα φωτογραφικά τεκμήρια, τα οποία ευχαρίστως παρουσιάζουμε.

Νεαροί Χορωδοί των Κυνοπιαστών στο πανηγύρι του Αη Προκόπη το 1948

Η Εκκλησιαστική Χορωδία Κυνοπιαστών  στον Επιτάφιο της Θεοτόκου, το 15Αύγουστο του 1965

Η Φιλαρμονική των Κυνοπιαστών σε μία από τις πρώτες της εμφανίσεις, - χωρίς στολές - το 1969