Κωλοφωτιές ή πυγολαμπίδες: Ομορφαίνουν τις νύχτες στο φυσικό περιβάλλον των Κυνοπιαστών

Η κωλοφωτιά ή αλλιώς πυγολαμπίδα (στην Αγγλική firefly) είναι έντομο κολεόπτερο που έχει την δυνατότητα να παράγει φως με βιολογικό τρόπο, το οποίο εκπέμπει από το πίσω μέρος της ουράς της. Παλιά έθιμα σχετίζουν την πυγολαμπίδα με το Πάσχα και κυρίως με το καλοκαίρι. 

Οι πυγολαμπίδες κάνουν την εμφάνιση τους τα βράδια και δημιουργούν με τον φωτισμό τους ένα εξαιρετικό θέαμα σε όσους έχουν την τύχη να τις παρακολουθήσουν. Υπάρχουν πολλά είδη πυγολαμπίδων. Η περίοδος αιχμής της εμφάνισής τους είναι οι βραδιές του Mαϊου και Ιουνίου.

Πολλά είναι τα βιβλία που έχουν γραφτεί για τις πυγολαμπίδες εξηγώντας το σκοπό, την ανατομία και την πορεία του συγκεκριμένου εντόμου στο πέρασμα των χρόνων. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίο αμύνεται μια πυγολαμπίδα. Οι αναλαμπές τη νύχτα την καθιστούν ευάλωτη στον εχθρό. Όταν επιτεθεί ένα αρπακτικό, μερικές πυγολαμπίδες αποβάλουν μερικές σταγόνες αίματος σε μια διαδικασία που λέγεται "αντανακλαστική αιμορραγία". Το αίμα περιέχει ένα χημικό το οποίο είναι αηδιαστικό και τοξικό για αρκετά αρπακτικά... 

Από αυτό που εμείς βλέπουμε σε μια πυγολαμπίδα, μόνο το 10% είναι φως , ενώ το υπόλοιπο 90% είναι θερμότητα.

Σημαντική διαδικασία, επίσης ενδιαφέρουσα, είναι και η αναπαραγωγή τους. Κάθε ένα ενήλικο θηλυκό έχει μια έντονη ζωή μερικών εβδομάδων από τότε που θα ζευγαρώσει έως τη στιγμή που θα πεθαίνει.  Τα αυγά, μετά από μερικές εβδομάδες εκκολάπτονται και παραμένουν ως προνύμφες για ένα ή δυο καλοκαίρια επιπλέον. Ως προνύμφες, άλλες τρυπώνουν στο χώμα και άλλες σε φλοιούς δένδρων περιμένοντας την Άνοιξη να εμφανιστούν. Τρέφονται με μικρά σαλιγκάρια, αφού πρώτα τα παραλύσουν και στη συνέχεια τα πιπιλίσουν, αφήνοντάς τα στο τέλος άδεια.
Επιστήμονες από όλο τον κόσμο, μελετούν την διαδικασία συντονισμού των πυγολαμπίδων, καθώς ανάλογα με το τι φως εκπέμπει η μία, ανάλογα λειτουργεί μια άλλη. Διαφορετικό χρώμα, διαφορετικός χρόνος που αναβοσβήνει το φως, αλλά συγχρόνως όλα αυτά γίνονται άψογα οργανωμένα, είτε για άμυνα, είτε για εσωτερική λειτουργία που βοηθάει τις πυγολαμπίδες να ζουν, να τρέφονται, να αναπαράγονται...

Αυτή είναι λοιπόν η κωλοφωτιά ή πυγολαμπίδα.

Στην Ελλάδα την συναντάμε σε αρκετές περιοχές, αλλά πολύ τυχεροί είναι οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Κέρκυρας που τις άγιες ημέρες του Πάσχα απολαμβάνουν ένα μοναδικό θέαμα στην ύπαιθρο του πανέμορφου νησιού μας και φυσικά στους Κυνοπιάστες...

Τέλος, πολλές αναφορές γίνονται και σε ποιήματα για την πυγολαμπίδα.  Παρομοιάζεται σαν το φως μέσα στο σκοτάδι, σαν την ελπίδα για τις  δυσκολίες, τις άσχημες στιγμές τους έθνους μας.
Όπως λέει και ο Κωστής Παλαμάς πολύ εύστοχα... «Στη νυχτιά μας μια πυγολαμπίδα, των αρχαίων η μνήμη, ψευτοφέγγει…»